Afgelopen contactbijeenkomsten

Huub maakte onderscheid tussen twee typen cost engineering tools. Als eerste de geautomatiseerde tools, waarbij vanuit het opgestelde CAD-model van een product de kosten worden berekend. Voordeel is dat dit snel kan worden gedaan als het CAD-model eenmaal is opgesteld. Zo kunnen varianten van een product eenvoudig en snel worden vergeleken qua kosten. Nadeel is dat het onderliggende algoritme een blackbox is, waardoor deze niet goed inzetbaar is bij onderhandelingen over onderdelen. Bij dit type tools behoren pakketten als aPriori en SolidWorks costing. Het andere type software tools is gebaseerd op activity based costing. Dit is zeer arbeidsintensief omdat alle kostenposten, data en parameters ingevuld moet worden door de cost engineer. Wel kan eenvoudig worden getoond hoe de kostenopbouw is van een product, wat van voordeel kan zijn in de onderhandeling met toeleveranciers. Supply chain alternatieven kunnen ook eenvoudig worden doorgelicht. Bij dit type tools behoren pakketten als Teamcenter en Facton. Deze worden doorgaans geleverd met een database met bijvoorbeeld arbeids- en machinetarieven, die regelmatig wordt geüpdatet, in de vorm van een abonnement.

Vervolgens toonde Huub een grafiek met daarin het inzicht dat 70 tot 80% van de kosten wordt vastgelegd in het begin bij het productontwerp, terwijl in de productiefase de inkoopkosten 60% van de totale opbrengst bepalen. Veel aandacht gaat altijd naar die laatste fase om daarin de inkoop en de supply chain te verbeteren, terwijl het ontwerp al zoveel heeft bepaald. Betere integratie tussen die twee processen is daarom nodig. De software voor deze twee processen zijn ook redelijk gescheiden werelden, met hun eigen focus en aanpak. Typische software voor productontwikkeling zijn daarbij CAD-systemen; voor productie en uitvoering zijn dat ERP-systemen. Op dit brede spectrum tussen CAD en ERP kan Huub de huidige cost engineer software positioneren. De cost engineering software zou deze twee processen van ontwikkeling en productie beter moeten laten aansluiten. Deze integratie zal naar verwachting de evolutie van de cost engineering software ook bepalen, met steeds slimmere samenwerking. Dit betekent ook dat de professionele ERP- en CAD-softwarebouwers gaan samenwerken met consultancy firma’s als PWC om de toepassingen helder te maken. Daarmee zal ook computer aided cost engineering, CACE, een volgende stap in volwassenheid zetten.

Traplift
De laatste sprekers waren Leo van Geffen van Intueri en Wim van Engelen. Leo heeft jarenlang mede het curriculum Value Engineering aan de Hogeschool Utrecht verzorgd als docent en introduceerde vanmiddag nog de kort de begrippen system engineering, value engineering en concurrent engineering. Centraal voor Leo staat dat aanpak over de as van functionaliteit meer oplevert dan aanpak van de stuklijst. Wim heeft destijds gestudeerd bij Leo en vertelde deze middag over een praktijkcase value engineering die hij heeft uitgevoerd bij ThyssenKrupp. Dit betrof een traplift zoals gebruikt door mensen die slecht ter been zijn en moeilijk trap kunnen lopen. Value engineering is toegepast op een enkel onderdeel van de traplift, namelijk de voetenplank. Wim doorliep deze middag het hele zes stappenplan, te beginnen met de opdrachtfase. De opdrachtgever vond de voetenplank te complex, te duur en te robuust. Wat betreft dat robuust zijn; de plank kon een gewicht dragen van maar liefst 270 kg. De ambitie werd vastgelegd om de kosten met 50% te reduceren.

In de informatiefase werd vervolgens de stuklijst en de lijst met assemblagehandelingen geanalyseerd. Daaruit bleek onder meer dat de kostprijs circa € 75 per plank is. In de visualisatiefase werd vastgesteld welke functie ieder onderdeel uit de stuklijst heeft. In de analysefase werden de kosten per functie vastgesteld. Dit werd gedaan door van ieder onderdeel uit de stuklijst na te gaan hoeveel die tot de functie bijdraagt. Hieruit bleek bijvoorbeeld dat 40% van de kosten gaat zitten in de functie ‘opnemen van het gewicht van de gebruiker’.

Dan volgde de meest interessante, creatieve fase met de zogenoemde methode van Systematic Inventive Thinking, met zeven gidswoorden zoals verwijderen, vervangen, verbinden en kopiëren. Cup-a-Soup heeft bijvoorbeeld door het verwijderen van water uit de soep de logistieke kosten enorm kunnen verminderen. En Apple heeft handzamere computers kunnen bouwen door het fysieke toetsenbord te vervangen door een touchscreen. Eenzelfde benadering met de voetenplank heeft geleid tot het toepassen van kunststof in plaats van metaal, vermindering van schakelaars en verwijdering van bewegende bekabeling. Hiervan is uiteindelijk een engineering schets opgesteld. Daarmee is in de evaluatiefase vastgesteld dat bijna 50% reductie in kostprijs is bereikt.

ThyssenKrupp heeft vervolgens een prototype gebouwd en uiteindelijk is akkoord verkregen. Daarmee kon een succesvol value engineering traject worden afgesloten.

Presentatie Huub Ehlhardt (Vanderlande).

 

---

Contactbijeenkomst 6 juni 2019

Best Value en Vested: nieuwe procurement trends

De tweede contactbijeenkomst van 2019 werd verzorgd door het SIG High Complexity Buildings en was een gezamenlijke bijeenkomst van DACE en NVBK, de Nederlandse Vereniging van Bouwkostendeskundigen. De plenaire bijeenkomst stond in het teken van de recente ontwikkelingen op het gebied van inkoopmanagement, waarbij twee nieuwe methodieken tegen het licht werden gehouden: Best Value Procurement en Vested Outsourcing. Ook de recente ervaring hiermee in Nederland kwam aan de orde en werd besproken aan de hand van twee praktijkvoorbeelden.



DACE-voorzitter Robert de Vries en NVBK-voorzitter Frank Michielen openden de middag en op de vraag wie van de aanwezigen zowel lid van DACE als van NVBK was, stak maar één persoon zijn vinger op. De verwachting was dat dit er meer zouden zijn. Verschil is dat DACE een stichting is en zich meer richt op de industrie en NVBK een vereniging is en zich richt op de bouw, er is echter veel samenwerking en overlap in activiteiten. Dat laatste zit met name in SIG’s als High Complexity Buildings en Grond Weg en Waterbouw.

Frank leidde het thema van deze middag in over de nieuwe ontwikkelingen in het inkooplandschap. Hij sprak uit eigen ervaring over Best Value Procurement en noemde die intensief en tijdrovend maar ook interessant en leerzaam.

De spreker deze middag was Wiebe Witteveen van Beste Value Group. Hij begon met aan te geven dat wezenlijk kenmerk van zowel Best Value Procurement als van Vested is dat ze uitgaan van win-win voor de betrokken partijen. Als contrast liet Wiebe een foto van de D-day herdenking vandaag in Normandië zien waarop mensen als president Trump, koningin Elizabeth en president Macron waren te zien. D-day zelf is een ultiem voorbeeld van win-win tussen de geallieerde landen die alleen waarschijnlijk niet in staat waren om Duitsland te verslaan. Maar tegenwoordig lijkt win-lose met America first en Brexit een overheersende trend in bepaalde landen. Daarop voortbordurend was Wiebe’s waarneming is dat win-win concepten succesvol zijn in bepaalde landen zoals Scandinavië, Nederland en Canada.

Om de juiste context te geven voor nieuwe inkoopmethodieken, met hun gerichtheid op de deskundigheid van de leverancier, op win-win denken en op het sturen op waarde in plaats van op prijs, opende hij met een foto. Daarop was een lantaarnpaal te zien die was geplaatst midden op de toegang tot een parkeerhaven. Op de vraag hoe dit zo kon gebeuren kwamen vele suggesties, maar wezenlijk is vaak dat de opdrachtgever de werkzaamheden voorschrijft via een bestek en dat een aanbesteding op prijs heeft plaatsgevonden. Wiebe liet ook zien dat zo’n aanbesteding op prijs iedere leverancier, of die nu heel goed is of minder goed, drijft naar het leveren van een minimumniveau om de tender maar te kunnen winnen. De tendens hierbij is dat de opdrachtgever probeert de scope helemaal dicht te metselen en van alles voor te schrijven met hulp van externe ingenieursbureaus. Daarmee houdt de opdrachtgever vaak de meeste risico’s. Door het voorschrijven heeft de aannemer niet de kans om zijn expertise in te brengen en wekt dit gedrag op om alleen uit te voeren wat in het bestek staat om maar binnen de prijs te blijven. Eigen verantwoordelijkheid en risicobewustzijn wordt hiermee niet ontwikkeld bij de aannemer.

Best Value
Uit een dergelijke situatie is ook Best Value Procurement ontstaan. Dean Kashiwagi van de Arizona State University was geboren uit Japanse ouders met traditionele gezinswaarden, met sterke hiërarchie tussen ouder en kind. Bij de opvoeding van zijn eerste eigen kinderen paste hij deze sterk sturende en voorschrijvende methode ook toe, hetgeen tot veel stress leidde van zijn kant. Hij realiseerde zich dat dit anders moest bij de nakomende kinderen en hij deed dat heel drastisch: er is één regel namelijk “er zijn geen regels”. Als er problemen zijn of ze hebben geld nodig, dan komen de kinderen vanzelf.

De Best Value methode heeft dit inzicht als basis genomen voor de relatie tussen opdrachtgever en ingehuurde expert. Kenmerkend voor die methode is allereerst dat de expert beter weet welke activiteiten gedaan moeten worden, dus schrijf dat als opdrachtgever niet op in een bestek of iets dergelijks. Ten tweede is karakteristiek dat de opdrachtgever zijn best doet om op te schrijven wat uiteindelijk nodig is. Derde uitgangspunt is dat de expert handelt in het belang van de opdrachtgever, hoe lastig dit voor sommigen ook voor te stellen is. Ten vierde is van belang dat de expert zijn uitvoering optimaliseert en kostenefficiënt bezig is door overbodige toeters en bellen weg te laten. De expert kan ook in de toekomst kijken en maakt daarom een plan, gebruikmakend van zijn kennis en zijn ‘metrics’, die voor transparantie moeten zorgen. Ten slotte heeft de expert een focus om zijn beste mensen in te zetten voor het project en de geleerde lessen uit het verleden actief te gebruiken.

Al met al zorgt Best Value Procurement aldus voor het benutten van expertkennis, creëert een win-win situatie en zorgt voor transparantie. De opdrachtgever kan minder resources inzetten, bijvoorbeeld omdat minder management voor controle van uitvoering van bestekken benodigd is en omdat bestekken niet meer gemaakt hoeven te worden. De opdrachtgever kan ook een hogere performance verwachten tegen lagere kosten. De opdrachtnemer heeft nu vrijheid om te sturen op projectservices en kan zijn winst verhogen door efficiencyverbeteringen.

Op een vraag uit het publiek dat dit lastig is voor een opdrachtgever met veel eigen kennis over techniek en uitvoering, beaamde Wiebe dat dat een uitdaging is. Vaak is een organisatiewijziging nodig, zoals hij in de praktijk heeft gezien.

Stappenplan
Hierna nam Wiebe het stappenplan door hoe een contract wordt opgesteld via de Best Value methodiek. Daarbij komt eerst de voorbereidingsfase waar de opdrachtgever het eerste contractdeel schrijft door na te denken over de verwachte prestatie en zo de projectdoelstellingen vast te leggen. Hierna komt de beoordelingsfase waar de potentiele aannemers hun bijdrage moeten leveren. De eindbeoordeling is voor 25% gebaseerd op prijs en voor 75% op een zes pagina’s tellend document met de prestatieonderbouwing, het risicodossier en het kansendossier. De zes pagina’s dwingen de aannemer om werkelijk toegevoegde waarde voor het project te melden en allerlei marketingverhalen achterwege te laten. Deze tweede fase wordt afgesloten met interviews met sleutelpersoneel die op de opdracht wordt ingezet.

Dan wordt door de opdrachtgever de keuze gemaakt voor de aannemer waarmee de volgende concretiseringsfase wordt ingegaan. In deze fase onthult de aannemer zijn plan en wat wel en niet in de scope zit. Op basis daarvan wordt ten behoeve van het contract een gedetailleerde planning en een plan van aanpak uitgewerkt. Ook de scopebeschrijving wordt overeengekomen, inclusief wat wel en niet in de scope zit, en het risicodossier wordt compleet gemaakt. Deze fase kost al met al veel tijd maar brengt zijn vruchten op omdat beter begrip is ontstaan en omdat de juiste expertise op de juiste plek is ingezet.

Daarna gaat het project de uitvoeringsfase in. Als er grote wijzigingen zijn in het project of als sprake is van de nodige innovatie dan levert de Best Value methode niet echt een verbetering ten opzichte van klassieke inkooptrajecten. Hier valt vooral het verschil op met de andere methodiek die deze middag werd behandeld, de Vested Outsourcing.

Vested Outsourcing
Vested is ontwikkeld aan de University of Tennessee en is niet zozeer gericht op de prestatie zoals bij Best Value maar op de relatie. Vested neemt als uitgangspunt dat de wereld gaat veranderen en is ontstaan uit onvrede met traditionele contracten, waarin niet goed wordt omgegaan met zaken als innovaties en veranderingen in markten en behoeften. Wiebe wees hierbij op de zogenoemde watermeloen scorecard: alle project KPI’s staan op groen en toch wordt er gemopperd.

Vervolgens werden de vijf hoofdregels van Vested afgepeld. Allereerst heeft Vested een focus op de uitkomsten, niet op transacties. Nog steeds is het zo dat veel organisaties transacties van een opdrachtnemer kopen, bijvoorbeeld schoongemaakte kamers, gewerkte uren of het aantal afgehandelde gesprekken in een callcenter. Vaak is helemaal niet duidelijk of zo’n transactie nodig is. Sterker nog, vaak betekent dat ook dat hoe inefficiënter het gehele proces verloopt, hoe meer geld de opdrachtnemer kan verdienen. De opdrachtgever krijgt vooral wat contractueel is vastgelegd, maar mogelijk niet de beste oplossing. Vested stelt dat het bij een relatie met een leverancier niet gaat over het kopen van transacties, maar om het kopen van een uitkomst ofwel tevreden gebruikers. Best Value heeft die benadering ook, alleen Vested gaat nog verder en spreekt over zogenoemde ‘desired outcome’; dat gaat over de organisatiegrenzen van de opdrachtnemer heen en is een gezamenlijk resultaat van opdrachtnemer én opdrachtgever.

Ten tweede heeft Vested een focus op het wat en niet op het hoe, overigens net als bij Best Value zoals Wiebe eerder vertelde. Verschil is wel dat binnen de Vested methode de opdrachtgever is geïnteresseerd in de oplossing die de leverancier voorstelt. Het Best Value gunningsproces is meer gericht op metrics; de oplossing is secundair.

De derde regel betreft de focus op duidelijke en meetbare uitkomsten. Ook dit heeft Vested gemeen met Best Value. Verschil is wel, zoals eerder is aangegeven, dat bij Vested sprake is van zogenoemde ‘desired outcomes’ die gezamenlijk tussen opdrachtgever en opdrachtnemer worden bepaald en afgesproken, gestoeld op een gezamenlijke visie. Bij Best Value is het de opdrachtgever die projectdoelstellingen en daarmee de gewenste uitkomsten vaststelt en de opdrachtnemer bepaalt de metrics.

De vierde regel is dat gewerkt wordt met een prijsmodel met incentives. Dit is anders dan bij Best Value waar gewerkt wordt met een vaste prijs. Wel stellen beide methoden niet de prijs maar de kwaliteit centraal. Een typisch prijsmodel in Vested maakt onderscheid tussen de basisdienstverlening (bijvoorbeeld voor vast onderhoud) en zaken die te maken hebben met betere governance, innovatie en transformatie. Met de basisdienstverlening wordt door de opdrachtnemer conform een vaste basismarge wel geld verdiend, maar het idee achter Vested is dat de opdrachtnemer past echt kan verdienen als de gezamenlijk afgesproken ‘desired outcomes’ worden gerealiseerd door betere governance, innovatie of transformatie. Ook anders dan bij Best Value richt Vested zich op gedeelde risico’s tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.

Laatste belangrijke regel is dat een governance-structuur gericht op inzicht, niet op toezicht. Belangrijk is dat de opdrachtgever leert los te laten en niet probeert de opdrachtnemer te managen.

Tenslotte
Zoals Wiebe al eerder toelichtte, deze twee methodieken hebben veel overeenkomsten, er zijn echter ook een aantal verschillen en daarom moet de te kiezen methodiek met beleid worden gekozen. Ze verschillen van elkaar qua focus, toepassing en methodologie. Vested kan beter omgaan met veranderingen zoals innovaties en lijkt daarom beter geschikt voor raamcontracten van lange duur. Vested vereist doorgaans een nog verdergaande mentaliteitsverandering dan Best Value. Een organisatie moet hier rijp voor zijn. In een praktijkvoorbeeld liet Wiebe zien dat toch eerst voor Best Value wordt gekozen met enkele elementen uit Vested. Keuze van het juiste instrument op het juiste moment is daarom van belang.

In Nederland zijn recentelijk een aantal van dit type contracten gesloten. Wiebe noemde de ‘main contracts’ voor onderhoud en upgrading van assets op Schiphol, met een duur van 9 jaar en een gezamenlijk waarde van € 2,5 miljard. Een ander voorbeeld is het Stedin contract om applicaties naar de cloud te brengen, met een contractduur van 15 jaar en een waarde van € 100 miljoen.

Tenslotte gaf Wiebe aan dat deze nieuwe methoden geen wondermiddelen zijn; maar ze pakken wel zaken op die in een snel veranderende wereld steeds belangrijker worden.

Presentatie Wiebe Witteveen + link naar het artikel uit de presentatie.

---

Contactbijeenkomst 14 maart 2019

De eerste contactbijeenkomst van 2019 stond in het teken van de oprichting van de SIG Contract Management. In het brede palet van SIG’s van DACE ontbrak nog deze belangrijke discipline. Vanmiddag werd de oprichting van deze tiende SIG opgeluisterd met de inbreng van drie sprekers met een brede ervaring in dit vakgebied. Na afloop konden degenen die belangstelling hebben om lid te worden zich melden bij Esther Faber van het DACE secretariaat. 

DACE-voorzitter Robert de Vries opende de middag. Hij wees ondermeer op het uitkomen van het jaarverslag dat nog eens duidelijk maakte dat DACE zowel een netwerkorganisatie is als een kenniscentrum. Dat laatste wordt onderstreept door de vele cursussen die worden aangeboden. Daarbij geldt ook dat als binnen de community de behoefte wordt gevoeld, nieuwe cursussen worden ontwikkeld; dit gold bijvoorbeeld voor de cursus leadership in cost engineering.

Als deskundige op het vakgebied van contract management in de procesindustrie verzorgde Robert ook de eerste presentatie deze middag. Daarbij liet hij zien hoe soms helemaal niet logisch wordt omgegaan met risico’s in contracten.

Om dit te illustreren begon hij bij het ontstaan van de risico’s, namelijk een klant die een business case heeft voor een nieuw product. Als die business case positief is zal de klant vervolgens een productiefaciliteit willen opzetten om daarmee de producten te maken, een markt willen ontwikkelen en tenslotte de revenuen ontvangen. Al deze stappen hebben hun eigen kwaliteitskenmerken.

Zo wordt de productiefaciliteit gekenmerkt door zijn technologie, integriteit, betrouwbaarheid en beschikbaarheid. Deze kenmerken worden beïnvloed door vele soorten events of risico’s zoals slechte integratie in het ontwerp, onzorgvuldigheid bij de bouw en de start-up, problemen bij de vergunningverlening, producten die niet volgens specificatie worden gemaakt, problemen bij operatie en onderhoud tot en met incidenten, force majeure en reputatieschade. Al deze risico’s zijn inherent aan de business case en vallen daarmee in eerste instantie onder de verantwoordelijkheid van de klant.

De klant zal doorgaans externe partijen oproepen om de productiefaciliteit op te zetten. Het gaat bijvoorbeeld om de ontwerper en de contractor en in het vervolg daarvan ook de leveranciers en de original equipment manufacturers (OEM’s). Daarnaast natuurlijk banken en verzekeringsmaatschappijen.

Bij dat oproepen worden ook de bijhorende risico’s deels overgedragen van klant naar externe partij. Volgens Robert is dit geen zero-sum-game, maar worden extra risico’s en daarmee extra kosten gecreëerd bij deze overdracht. Dit komt bijvoorbeeld door de interfaces die worden gecreëerd bij de overdracht en door sub optimalisatie van resources tussen partijen. Als de OEM bijvoorbeeld een productieslot mist om de turbine te produceren, dan is een boeteclausule van toepassing. Veel risico’s worden afgekocht door een verzekering; een verschijnsel daarbij is overlap in verzekeringen, waardoor de kosten waarschijnlijk hoger zijn dan nodig. Wat dekt de CAR verzekering en welk hoog eigen risico zit daarnaast nog in de ‘brandverzekering’? Zo ook de relatie tussen de eventueel vereiste professional indemnity verzekering en de dekking die de calamiteitenprovisie al biedt.

Verschuivende panelen
Verder wees Robert op het feit dat het risicoprofiel nogal kan verschuiven tijdens een project. Initieel bij feasibility en conceptontwerp zal dat vooral kosten gedreven zijn. Later bij constructie zal dit meer tijd gedreven zijn, maar aan de tijdgedrevenheid zit een limiet, namelijk als de kosten de business case bedreigen. Nog weer later bij productie zal dit weer kosten gedreven worden. Het is lastig om contracten hier goed op in te richten.

Bij het overdragen van risico’s bestaan tegenstrijdigheden. Voor het mitigeren van risico’s bestaan in principe drie mogelijkheden. Elimineren, reduceren en transfereren. Het risico van slecht weer bij wegenbouw kan geëlimineerd worden door een wegdek te kiezen dat kan harden bij slecht weer, het kan gereduceerd worden door onder een tent te werken en tot slot kunnen risico’s verzekerd worden. Na analyse blijkt dat de ontwerpende partij de grootste invloed heeft op risico’s, maar meestal de laagste draagkracht. Bij de contractor is dit juist omgekeerd. Dit maakt invulling van het principe dat het risico moet liggen bij de juiste partij lastig. Tegenwoordig is er wel een tendens om bij de aannemer de verantwoording voor het ontwerp neer te leggen, maar in hoeverre hier redelijkheid en billijkheid in het geding komen is niet duidelijk.

Aan de SIG Contact Management wilde Robert het vraagstuk meegeven wat de ‘good practice’ is voor de BV Nederland.

Contractmanagement bij uitvoering
Marcel Ruygvoorn van van Benthem & Keulen begon zijn bijdrage met het feit dat waterdichte contracten niet bestaan, ook al omdat woorden tot misverstanden leiden. Hij illustreerde dat aan de hand van een zin uit het een contract waarbij het al dan niet aanwezig zijn van een komma leidde tot een maximale contractduur van 1 danwel 5 jaar. Ook een simpel ogende contractregel als “Te leveren op 15 februari 2007: 10.000 kg cacao, te leveren in plastic zakken of kisten” heeft uiteindelijk tot misverstanden geleid. De cacao werd verpakt in houten kisten en is door de regen tijdens het transport gaan klonteren. Het was de leverancier niet duidelijk dat niet alleen plastic zakken werden bedoeld, maar ook plastic kisten. Uiteindelijk is redelijkheid en billijkheid altijd aan de orde, ook bij dit soort misverstanden.

Marcel benoemde vervolgens de taken van de contractmanager in de uitvoeringsfase. Allereerst behoort deze een gedegen kennis te hebben van het contract en de scope. Ten tweede heeft deze een taak bij de interpretatie van het contract bij de uitvoering. Wordt overeenkomstig de bepalingen van het contract gewerkt? Worden termijnen in acht genomen? Houdt de wederpartij zich aan het contract? Ten derde controleert de contractmanager de administratieve uitvoering van het contract. Worden bijvoorbeeld de gevraagde rapportages geleverd. Hiervoor is het handig dat de contractmanager voor zichzelf een A4-tje met onderwerpen bijhoudt. Ten slotte moet de contractmanager contractconform handelen afdwingen, zowel in- als extern.

Daarna deelde Marcel de vier praktische pijnpunten voor de contractmanager uit een contract die bij 90% van de bouwprojecten de boventoon voeren. Naast de scope zijn dit achtereenvolgens meerwerk, uitloop, inefficiëntie en leegloop. Als de contractmanager deze zaken niet goed heeft aangepakt tijdens het project, is het daarna heel moeilijk om geschillen ten voordele te beslechten.

Wat betreft meerwerk geldt dat wettelijk is bepaald dat de contractor verplicht is bij meerwerk tijdig een opgave van de meerprijs en de invloed op het project te specificeren. Als dat niet wordt gedaan dan heeft de contractor geen recht. Uitzondering is als de klant dit uit zich zelf had moeten begrijpen. Contractuele meerwerkbepalingen zijn vaak nog strakker.

De contractmanager moet de scope goed kennen en weten wanneer meerwerk aan de orde is. Een meerwerkverzoek wordt geacht alomvattend te zijn en wat vaak vergeten wordt in meerwerkoffertes zijn de kosten voor de uitloop van het project; niet alleen het betreffende werk moet worden begroot maar bijvoorbeeld ook de projectorganisatie en de bouwketen blijven langer bestaan. Een andere valkuil is het vergeten van inefficiënties. Werkzaamheden kunnen niet meer sequentieel worden uitgevoerd zoals oorspronkelijk gepland, maar moeten ergens tussen geflanst worden. Men is te laat als men achteraf na analyse van het project met dit soort kosten aankomt, als er geen voorbehoud is gemaakt.

Wat betreft uitloop geldt als uitgangspunt dat de aannemer in staat dient te worden gesteld om de overeengekomen werkzaamheden sequentieel uit te voeren binnen de overeengekomen termijn. Maar vervolgens gebeurt gedurende een project van alles, veroorzaakt door bijvoorbeeld opdrachtgever of nevenaannemer, door contractor of gewoon pech. Vanuit de contractor is het zaak om bij het waarnemen van omstandigheden die leiden tot uitloop, deze meteen vast te leggen. Dat is op zichzelf niet voldoende, de wet eist ook dat een causaal verband wordt aangetoond en dat kosten en uitloop worden gespecificeerd. Het blijkt vaak dat achteraf het vereiste causale verband moeilijk te reconstrueren is dus dat moet meteen gebeuren en worden gecommuniceerd.

Een case waarbij installatiewerkzaamheden niet konden plaatsvinden door ondergelopen kelders leidde tot afwijzing van vordering bij de rechter. Dit omdat geen causaal verband kon worden getoond welke gebeurtenis leidde tot welke vertraging en welke kosten. Dit ondanks de grote hoeveelheid foto’s en filmmateriaal van de lekkage. Pas ook bij op boetes in het contract bij uitloop. Dat is vaak simpel kassa voor de opdrachtgever, terwijl de bewijslast bij de contractor ligt.

Inefficiëntie en leegloop
Wat betreft inefficiëntie is het voor de aannemer belangrijk om in het contract op te nemen dat werkzaamheden sequentieel moeten worden uitgevoerd. Als dat door oorzaak van de opdrachtgever niet lukt, dan levert die een wanprestatie. Stel dat voor het boren van een paar gaten een dag was uitgetrokken, en dat een plek niet goed bereikbaar is op de dag van boren, omdat er iets voor is geplaatst. Daarom moet de installateur een halve dag extra terugkomen. Het is van belang om deze omstandigheid vast te leggen. De contractmanager moet scherp zijn op deze situaties. Marcel noemt het voorbeeld uit USA waarbij medewerkers aan het eind van de dag alle niet normale omstandigheden op een bouwplaats moeten benoemen die de voortgang van de werkzaamheden hebben kunnen beperken. Dit ter onderbouwing van mogelijk inefficiëntie claims, maar misschien niet optimaal voor de relatie met de klant.

Leegloop ten slotte, heeft een andere grondslag dan uitloop en inefficiëntie. Het advies van Marcel aan de contractmanager is om dit onderscheid steeds rigide toe te passen; ter voorkoming van latere misverstanden. Leegloop betreft bijvoorbeeld het geval dat de installateur op het werk aankomt en de steiger is nog niet vrijgegeven. Al die tijd kan de installateur niets doen, dat wil zeggen leegloop.

Algemeen geldt dat de contractmanager moet weten wat de jurist nodig heeft aan bewijslast en welke termijnen gelden. Tijdige inschakeling is daarom van belang. En verder geldt: wie schrijft die blijft. Voor de opdrachtgever geldt eenzelfde soort vastlegging van feiten, zodat wanneer de opdrachtnemer komt met een claim ook de klant de werkelijke situatie kan voorleggen.

Toegevoegde waarde
De laatste spreker deze middag was Jouke van der Schors van Vijverberg management consultants. Hij sprak over de toegevoegde waarde van de contractmanager. Om enig gevoel voor zijn gehoor te krijgen begon hij met de zaal te bevragen wie zichzelf contractmanager noemt, wie op een project zonder contractmanager werkt en wie contractmanagement taken ‘erbij’ doet.

Vervolgens beschreef hij de context waarbinnen een contractmanager zoals hij normaalgesproken werkt. Het betreft dan grote complexe multidisciplinaire projecten, waarbij veel mensen betrokken zijn en een grote hoeveelheid informatie wordt uitgewisseld. Doorgaans is binnen die projecten sprake van een asset owner, een engineer en een contractor. Vervolgens werd Arent van Wassenaer geciteerd en aangevuld over wat succesvolle projecten zijn. Naast veiligheid, tijd en kwaliteit is ook van belang dat het project binnen ieders budget en zonder disputen wordt afgesloten, zaken die ook voor de contractmanager van belang zijn. Het is een kunde om dreigende geschillen niet te laten escaleren.

Jouke gaf aan voor de contractmanager een adviserende rol te zien, binnen het projectteam, naast adviseurs voor financial control, planning en risico. In de verschillende fases van het project heeft deze een toegevoegde waarde. Bij de projectinitiatie zijn keuzes in contractvorm en manier van samenwerking een typisch onderwerp voor de contractmanager. In de tenderfase het omgaan met risico’s en praktische uitvoerbaarheid van het contract. De ondersteuning bij projectuitvoering kwam later in zijn bijdrage aan de orde. Tenslotte bij de close-out heeft deze een ondersteunende taak bij bijvoorbeeld claims.

Na deze contextbeschrijving ging Jouke dieper in op Contractmanagement. Hij begon met te stellen dat we niet de toekomst kunnen voorspellen en toch contracten voor bijvoorbeeld 5 jaar opstellen. Een contract is daarmee eigenlijk alleen maar een foto van een set aannames, met één zekerheid dat niet alle aannames bewaarheid worden. Is het zeker dat bemensing geen probleem wordt, dat de engineering onderweg wel opgelost wordt, dat er milde winters zijn? Daarmee wordt contractmanagement het managen van change. Zo kwam bij terecht bij de definitie van contractmanagement.

Vervolgens pelde Jouke de verschillende taken van de contractmanager bij de uitvoering van het project af. De rol bij het voortgangsoverleg- en rapportages, zoals het becommentariëren van onjuistheden in rapportages. Het afhandelen van correspondentie, bijvoorbeeld de brief met het statement dat het werk niet kan worden gedaan door bepaalde omstandigheden buiten de macht van de contractor. De toegevoegde waarde bij scope management en bij het zogenoemde event/deviation management, zoals eerder toegelicht door Marcel. En ten slotte bij het monitoren van de betalingen bijvoorbeeld het najagen van prestatieverklaringen.

Bij de slotdiscussie werd vastgesteld dat de contractmanager ook relatiemanager is, ondermeer vanwege zijn rol om helderheid te verschaffen en een verschil van mening niet te laten escaleren. Marcel noemt hier nog de rol van mediators.

Het slotwoord was van Robert. Hij gaf aan dat geldt: ‘wie schrijft die blijft, maar wie leest die verdient het meest’.

Presentatie Robert de Vries
Presentatie Dennis de Raat
Presentatie Marcel Ruygvoorn
Presentatie Jouke van der Schors

 

---

Contactbijeenkomst 29 november 2018

Innovaties van planning tools en methodieken 

De laatste contactbijeenkomst van 2018 werd georganiseerd door de SIG Planning. Deze SIG heeft het onderzoek uit 2017 van McKinsey naar de vooruitgang in de industrie ter harte genomen. Daaruit werd duidelijk dat vele vakgebieden zoals IT, chiptechnologie, zonne-energie en genetische modificatie een enorme sprong hebben gemaakt in de laatste 20 jaar; alleen op het vakgebied van projectmanagement is nauwelijks of niet geïnnoveerd. Dat wil zeggen de effecten van projectmanagement zijn nog hetzelfde als 20 jaar geleden. Ook uit eigen waarneming van de SIG blijkt dit. Wat betreft planningstechnieken was in de jaren 90 al sprake van ontwikkelingen in muurkranten, connectie met ERP-systemen en verbeterde voortgangsrapportages. En hierin wordt ook heden ten dage nog steeds ontwikkeld. De SIG ziet dat tools die deze vernieuwingen ondersteunen weinig gebruikt worden. Wat weerhoudt de projectmanager er dan van om daar gebruik van te maken? Om daar iets aan te doen werd deze middag een aantal van die tools onder de aandacht gebracht, om te laten zien dat er voor allerlei planningsproblemen wel degelijk praktische oplossingen zijn. 

DACE-voorzitter Robert de Vries opende met de presentatie van het nieuwe DACE-prijzenboekje, editie 33. Robert ontving het eerste exemplaar en vervolgens werden bloemen en flessen wijn uitgedeeld aan de coördinatoren van het boekje en vertegenwoordigers van de uitgever Vakmedianet.

In de eerste presentatie ging Rick Donker van Primaplan in op het genereren van S-curves en histogrammen. Voor de voortgangsrapportages wil iedere projectmanager graag S-curves zien, maar er is vaak een drempel om die op te zetten. De bestaande planningstools zijn vaak niet toereikend om verschillende redenen. Zo is het bijvoorbeeld tijdrovend om ze te maken. Ook zitten er verkeerde rekenregels in, bijvoorbeeld actuals die onjuist worden uitgesmeerd in de tijd; waardoor verkeerde conclusies worden getrokken. Ook is de lay-out vaak niet goed waardoor niet het goede inzicht wordt verkregen. Daarnaast is werken met Excel altijd mogelijk, maar het probleem daarvan is de grote foutgevoeligheid.

 

Met deze bevindingen zijn Rick en zijn team vervolgens aan de slag gegaan om een nieuwe tool te ontwikkelen voor de verbeterde S-curves. De vraag is dan aan welke eisen zo’n tool moet voldoen. Als eerste komt dan boven welke S-curves de tool moet maken. Hier zijn veel verschillende smaken voor maar ze moeten ondersteunend zijn bij het maken van analyses, dus komen S-curves als de actual en remaining curve en de early en late curve in aanmerking. Ten tweede moet de tool gemakkelijk in gebruik zijn en snel resultaten geven. In grote projecten moet de voortgang van soms wel 40 partijen doorgerekend worden en dat moet niet al te veel tijd kosten. En natuurlijk moeten tegenstrijdigheden die tot foute conclusies kunnen leiden worden weggehaald. Vereiste is ook dat dit nieuwe S-curve tool daarbij eenvoudig aansluit op bestaande planningssystemen als Primavera of MS Project.
 

Rick laat aan de hand van een aantal voorbeelden zien hoe deze nieuwe tool eruitziet en hoe deze verbetering geeft ten opzichte geeft van de tools in bestaande planningssystemen. Bij vragen uit het publiek kwamen nog weer verdere verbeteringsmogelijkheden aan de orde om de performance van een project te meten; iets wat Rick meeneemt naar zijn team. 

Hoe goed is mijn planning?

De tweede presentatie was van Bram König, ook van Primaplan. Hij liet onder andere zien hoe gemeten kan worden wat de kwaliteit van een planning is. Verder kwam een aantal hulpmiddelen aan de orde die het werken aan planningen aanzienlijk kunnen versnellen.

Begonnen werd met een hulpmiddel dat overtypen van regels uit een P&ID aanzienlijk vereenvoudigt. De kwaliteit van scanapparatuur zoals de Irispen is de laatste vijf jaar zo verbeterd dat inzet hiervan heel veel werk bespaart. Bram liet zien hoe eenvoudig en snel dat werkt in combinatie met een planningssysteem.

Een tweede getoonde tool van Deltek meet de kwaliteit van een opgestelde planning en geeft een score tussen 0 tot 100 %. Daarbij geeft het ook een analyse van de aangeleverde WBS (work breakdown structure) en laat het zien waar de problemen zitten. Die score is gebaseerd op onderliggende gegevens van vele uitgevoerde projecten en is conform standaards die de Amerikaanse overheid gebruikt. De kwaliteitsscore wordt berekend aan de hand van kenmerken van de aangeboden planning zoals ‘missing logic’, ‘logic density’, ‘number of critical activities’ en ‘negative float’. Ervaring is dat een eerste versie van een planning een score van hooguit 50% geeft, maar duidelijk is dan wel waar de planning moet worden verbeterd. Deze tool geeft een opdrachtgever de mogelijkheid om te eisen dat een aannemer een planning met een score van minstens 80% moet leveren.

Al met al is deze kwaliteitsmeting een aanzienlijke verbetering ten opzichte van een tool als ‘schedule log’ in Primavera.

Met het tool is het ook mogelijk om de opgestelde planning te benchmarken, bijvoorbeeld met vergelijkbare projecten in de civiele infrastructuur. Het geeft dan een aardige schatting in hoeverre het project gaat slagen. Daarnaast kunnen redelijk eenvoudig risicoanalyses worden toegevoegd in deze tool; daarvan kan een scenario worden gemaakt die vervolgens terug te brengen is in een pakket als Primavera. Vervolgens kan daarin een probabilistische planning opgesteld worden.

Ook kunnen versies worden opgesteld om het project versneld op te leveren, bijvoorbeeld door te laten zien waar de beste mogelijkheden zitten door het versnellen van een beperkt aantal activiteiten. Naar aanleiding van dit laatste waarschuwt Bram wel dat met deze tool altijd een planning is op te stellen die past bij een bepaalde opleverdatum. Laat echter ook de grijze hersencellen werken en kijk zelf of het getoonde realistisch is. 

Muurkrant bij turnarounds

De laatste presentatie werd gegeven door Henk van der Heide en Chris van der Neut van Stork. Zij zijn werkzaam in turnarounds en lieten zien welke enorme verbeteringen de introductie van de tablet heeft gebracht in hun werk.

Probleem bij een turnaround is om snel inzicht te hebben in de actuele stand van het werk. Het kan dan gaan om heel verschillende zaken en op verschillend niveau zoals de stappen die moeten worden uitgevoerd binnen eenn werkpakket, het afmelden van een stap, de geconstateerde afwijkingen binnen een werkpakket, informatie over een bepaald asset en de voortgang van een bepaald werkpakket. Centraal wordt dan een muurkrant ingericht waar alle informatie over voortgang en afwijkingen wordt bijgehouden. Nog niet zo lang geleden werd dit hele proces met papier uitgevoerd, bijvoorbeeld werkpakketten die de uitvoerder meekreeg in het veld, en de aantekeningen die moesten worden gemaakt over afwijkingen; de centrale muurkrant werd op geregelde tijden geüpdatet met alle binnengekomen informatie en alle betrokken personen. Dit is een arbeidsintensief proces dat foutgevoelig is en waarbij de muurkrant altijd achterloopt op de actualiteit.

Om hier verbetering in te brengen is een bestaande applicatie binnen Stork uitgebreid met een module project controls. Henk en Chris lieten deze applicatie vanmiddag zien en toonden welke grote sprongen gemaakt zijn door het toepassen van tablets.

Er is nu één bron waar alle informatie samenkomt, vanuit werkvoorbereiding, tablets in het veld en digitale muurkrant. De uitvoerder in het veld krijgt via de tablet het werkpakket te zien en wordt ondersteund in het juist uitvoeren van alle stappen; overslaan van stappen en vergissingen worden hiermee kleiner. De uitvoerder in het veld kan een taak afmelden en dit is meteen op de centrale digitale muurkrant te zien. Benodigde afwijkingen die in het veld worden geconstateerd bijvoorbeeld als een nieuw pijpje te kort is, kunnen meteen worden vastgelegd; geen aparte lijstjes die achteraf verzameld moeten worden. In het veld kunnen foto’s worden gemaakt van de eindtoestand bijvoorbeeld van lassen die gekeurd moeten worden en met Google Maps is meteen de locatie vastgelegd. Centraal op de digitale muurkrant is betrouwbaar, zonder vertraging, te zien waar achterstand is opgelopen. Omdat kritische zaken daarop met rood worden aangeduid is ook eenvoudig te zien als bijvoorbeeld iemand vergeten is om een taak af te melden.

Ook de werkvoorbereiding kan op deze manier via een digitale muurkrant worden gemonitord, bijvoorbeeld de check of alle calculaties zijn gemaakt en of materialen zijn ingekocht. Kortom, deze applicatie heeft alles in zich om het hele turnaround project te digitaliseren.

Contact houden over het gebruik is cruciaal om draagvlak te creëren en vervolgens moeten ook snel de aangegeven verbeteringen worden doorgevoerd. Bedenk dat mensen in het veld werkhandschoenen aan hebben en stem het gebruik van de tablet daarop af. Bedenk ook welk detailniveau moet worden bereikt. Moet iedere boutverbinding afzonderlijk worden afgemeld of kan dat op taakniveau. Ook ander bediengemak wordt onderzocht. Een inspecteur heeft geen behoefte aan de hele muurkrant maar heeft specifieke informatie nodig, die eenvoudig kan worden verzameld.

Wat gebruikers tegenhoudt om dit type tools te gebruiken is niet helemaal bekend. Misschien een conservatieve en niet op verbetering gerichte houding van ‘we doen dit altijd al zo en dat werkt voor ons’ of misschien dat een projectcoördinator een bepaald detailleringsniveau mist? Voor een ieder in de zaal was wel duidelijk dat het aan het enthousiasme van Henk en Chris niet kan liggen dat deze tool een succes wordt.

---

Contactbijeenkomst 27 september 2018

Probabilistische risicoanalyse: modellen en correlaties
De derde contactbijeenkomst van 2018 werd georganiseerd door de SIG Probabilistische Risicoanalyse (SIG PRA). In 2015 heeft deze SIG het initiatief genomen om de gebruikte methoden en technieken voor het analyseren en modelleren van projectrisico’s en -onzekerheden door te lichten. Deze middag wilde de SIG te baat nemen om de overige DACE-leden bij te praten over de bevindingen van de afgelopen drie jaren. In de eerste presentatie werden daartoe in vogelvlucht de uitgevoerde activiteiten doorgenomen. In drie meer specifieke presentaties werden methodieken en technieken doorgenomen, compleet met Excel-sheets en doorrekening van matrices. De toehoorders konden niet rustig achteroverleunen en luisteren; hun kennis van probabiliteit en risicoanalyse werd deze middag ook getest door middel van quizvragen. 

DACE-voorzitter Robert de Vries opende de middag met het memoreren dat dit nu zijn 24^e opening van een contactbijeenkomst was. Hij haalde daarbij aan dat hij veelal de DACE cursussen aanprijst. Die cursussen zijn zo goed, niet alleen omdat het harde rekenmeesterschap van de cost engineer goed wordt uitgediept, maar ook omdat de zachte kant wordt behandeld: overtuigen, invloed uitoefenen en uitleg geven aan de directie. 
 

Om de aanwezigen meteen op het juiste niveau te brengen, legden Theo Janssen van RVGB en Edger Bosker van Tata Steel een aantal quizvragen voor. Deze zorgden ervoor dat een ieder gescherpt werd in de begrippen rondom de probabilistische risicoanalyse en dit gaf de sprekers de kans om hun betoog af te stemmen op het aanwezige kennisniveau. Zo bracht de vraag of een stochastische variabele een grootheid is waar de waarde afhangt van a. berekening, b. toeval, c. schatting of d. kans nog velen op het verkeerde been. Theo en Edger lichtten toe dat toeval het juiste antwoord was. Hetzelfde gold voor de stelling dat als meerdere gegevens aanwezig zijn met een deterministische raming het budget nauwkeuriger kan worden vastgesteld. Daarentegen was de stelling dat met een probabilistische raming een betere inschatting wordt gemaakt niet waar; wel kan in dat geval een betere uitspraak over kansen worden gedaan.

 

Vogelvlucht
In de volgende presentatie gaf André Bijl-Weisz van de provincie Noord-Holland in vogelvlucht een terugblik op de activiteiten van de SIG PRA van de afgelopen drie jaren. Hij wees aan de hand van de oorspronkelijke betekenis van de woorden in PRA wat de activiteiten zijn van de SIG: probate uit het Latijn betekent waarschijnlijkheid, risco uit het Italiaans is een waagstuk en αναλυση uit het Grieks is letterlijk ontleden in delen. Om bij dat laatste te beginnen, de filmposter van Analyze this met Robert de Niro heeft André geparafraseerd tot ‘Back to really analyze this’. Hij licht daarbij toe dat het visgraatmodel van Ishikawa een populair middel is dat gebruikt wordt ‘to really analyze’. Een belangrijk besef bij risicoanalyse is dat een lijstje met risico’s nog geen analyse is; daar komt veel meer bij kijken.
 

Af en toe gaat André in op het belang van betrouwbare bronnen van informatie. Hij weidt daarbij niet uit in veel woorden maar laat veelzeggende plaatjes zien van Trump en Poetin. Veel is de afgelopen jaren ook gesproken over het nut en het toepassen van de ramingen in vijf nauwkeurigheidsklassen conform de aanpak van het AACE, de American Association of Cost Engineers. Verder is het boek over risico intelligentie van Dylan Evans besproken; de SIG leden hebben op de betreffende internetsite hun RQ, als aanvulling op hun IQ, nagemeten. Over de scores hebben we helaas niet veel vernomen. Andere behandelde onderwerpen in de SIG zullen in de navolgende presentaties aan de orde komen, zoals omgaan met indexeringen en correlaties. Vorig jaar heeft Fedde Tolman al eens een presentatie gegeven over de kwaliteit van modellen, ook een onderwerp dat veel aan de orde is gekomen in de SIG.

 

23 jaar ramingsmethodieken
Naar aanleiding van de binnenkort verwachte SSK 2018, standaardsystematiek voor kostenramingen, van Rijkswaterstaat neemt Wim van den Brink de toehoorders mee in de geschiedenis van de kostenramingsmethodieken voor infrastructuur bij zijn ministerie. Die begon in 1992-1995 met de eerste versie, de project ramingen infrastructuur (PRI). Aanleiding daarvoor waren de forse kostenstijgingen in het project Bereikbaarheid Randstad eind jaren tachtig. Die leidden destijds tot een accountantsonderzoek geïnitieerd door de Tweede Kamer. Daarbij en bij het opstellen van het PRI kwam aan het licht dat er vele soorten van fouten werden gemaakt. Appels en peren werden met elkaar vergeleken: was BTW nu wel of niet meegenomen, hetzelfde wat betreft engineering, verschil in omgang met indirecte kosten en kosten voor vastgoed en wel of niet opnemen van onvoorzien. Ook een duidelijk vastgelegde project scope ontbrak. In één van de documenten werd nog gesproken van de Zeeburgerbrug in plaats van de tunnel; geen wonder dat zaken verkeerd worden ingeschat. Prijspeil en uitgangspunten waren niet altijd vastgelegd. Kortom een veelheid aan factoren om aan te werken.

Dit leidde tot een dik boekwerk, de PRI van maart 1995, met een goed procedureel kader, kwaliteitsklassen van ramingen, een logische opbouw in ramingen, kengetallen, checklists en afspraken over onvoorzien. In 1999 en 2002 heeft deze PRI verdere updates gekregen. In 2010 kwam de SSK 2010 uit met nieuwe toevoegingen zoals een Life Cycle Cost analyse en een rekenmodel in Excel. In die aanpassing uit 2010 is het begrip ‘onvoorzien’ omgedoopt tot risicoreservering. Zo’n type verandering moet niet te vaak gebeuren volgens Wim, want veel mensen gebruiken nog steeds het woord onvoorzien wat soms tot verwarring kan leiden.

Al deze ontwikkelingen hebben geleid tot eenduidige afspraken en begrippen bijvoorbeeld op het gebied scopeafbakening, projectdecompositie, prijspeil, risicoreservering, bandbreedte, kostensystematiek, probabilistische berekeningen en LCC’s. Kortom, het maakt projecten optelbaar en dat is ook de ervaring die Wim heeft; de enorme verbetering in ramingen vergeleken met 30 jaar geleden. De SSK 2018 heeft hier verdere verbeteringen aangebracht, zoals eenduidigheid in meenemen van onderhoudskosten bij investeringen en integraal maken van het rekenmodel daar waar vroeger modellen van derden nodig waren. Wim heeft dit model in een kort onderzoek vergeleken bij wat internationaal beschikbaar was. Allerlei onderdelen uit het model kwam hij daarbij op zich wel tegen, maar nergens trof hij iets aan wat vergelijkbaar was met alle onderdelen in één integraal model.

 

Indexering
De volgende presentatie over indexering werd verzorgd door Remco van der Hoeven en Jan Schenk van Van Hattum en Blankevoort. Remco lichtte toe wat het belang is voor Van Hattum en Blankevoort bij het ontwikkelen van rekenmodellen voor ramingen en dat met name de vraag hoe goed de raming is, beantwoord moet worden. De aannemer kan daarop beter acteren door gericht risico’s uit die raming te mitigeren. Een van de elementen in die raming is de indexering, en de toepassing daarvan wordt verder door Jan verhelderd. Om de problematiek te introduceren start hij met een toelichting op de historische prijsontwikkeling van lonen, staal en bitumen. Lonen laten al 12 jaar lang een heel stabiel langzaam stijgende trend van circa 2% zien. De staalprijs heeft een licht dalende tendens, maar kent grote fluctuaties in de crisistijd rond 2008-2010. De vraag nu is wat een opkomende handelscrisis tussen China en USA met deze prijs zal doen. De trend in de prijs van bitumen is vlak maar de uitslagen fluctueren enorm, de index lag in 2012 op 410 en in 2016 op 130. Met dit type van fluctuaties moet derhalve in de indexeringen rekening worden gehouden.

Jan licht toe dat vaak in contracten tussen opdrachtgever en opdrachtnemer al een risicoregeling wordt toegepast. Hiertoe wordt een formule gebruikt en per termijn in het project bepaald welk risicobedrag verrekend wordt. Onderdelen van die formule zijn ‘mandjes’ per grondstof zoals staal, bitumen en gasolie. Van iedere grondstof wordt tevoren vastgesteld hoeveel daarvan gebruikt wordt in het project. Met zo’n risicoregeling is verrekening over gemiddeld 50-70 % van de aanneemsom mogelijk. Er blijven wel risico’s over zoals mismatch in hoeveel verwachte en te gebruiken staal of als al het staal aan het begin van het project helemaal wordt ingezet en later in het project daalt de staalprijs.

Vervolgens neemt Jan de werkwijze van het deterministisch ramingsmodel door. Na het maken van een goede indeling per discipline en per jaar, moet hier op zeker moment de keuze worden ingevoerd voor de historische data in de kostenontwikkeling. Hoever terug in de historie wordt dan afgestemd op de duur van het project. De prijs van constructiestaal heeft dan bijvoorbeeld de laatste drie jaar een dalende trend; die van betonstaal een stijgende trend. Vervolgens worden de verwachtingen rondom de prijs ingebracht; vaak is die verwachting vastgesteld op basis van gesprekken of (bank)analyses van grondprijs ontwikkeling; loonontwikkeling is zoals gezegd vrij stabiel. Op deze manier wordt een restrisico zichtbaar ten opzichte van de risicoregeling die in het contract is vastgelegd. Dit vormt een goede basis voor het gesprek met de directie om risico’s te mitigeren.

In de probabilistische benadering wordt de deterministische raming als basis genomen. Vervolgens worden spreidingsdata per item vastgesteld. Voor stabiele zaken als loonpeil is dat vrij eenvoudig; voor minder voorspelbare zaken als bitumen worden zogenoemde tijdreeksen vastgesteld. Uiteindelijk leverde dit bijvoorbeeld voor bitumen een prijsspreiding van bijna 4.000 % op; dan is dat echt wel onderwerp van gesprek voordat je als aannemer een aanneemsom gaat inleveren. Natuurlijk hangt een en ander wel af van de bijdrage van dit item in de gehele aanneemsom.

 

Correlaties
Als laatste nam Fedde Tolman van KOAC/Kiwa ons mee terug in de collegebanken omdat begrip van de beginselen van correlaties nodig is, gezien de vele fouten die worden gemaakt in het opzetten van modellen en het toepassen van de veel soorten software. Na opfrissing van de zaal met oude bekende begrippen als stochasten, kansfuncties, parameters, en de binaire en triangulaire manier om stochasten te schatten, kwam Fedde terecht op de copula, de verbindingsfunctie tussen stochasten, en de correlatiefactor, de vereenvoudiging van de copula functie. Daarbij liet Fedde zien dat de correlatiefactor misschien eenvoudiger is, maar soms ook lastiger te begrijpen, gezien de op het oog totaal verschillende soorten van verbanden die allemaal dezelfde correlatiefactor hebben.

Vervolgens werden verdere detailleringen binnen correlatieberekeningen getoond, met normale, uniforme en andere verdelingen, blok- en banddiagonaalmatrices, de casusstructuur en de conditionele correlatie D-vine. Fedde is benieuwd naar de toekomstige ontwikkeling van de casusstructuur en marginale verdelingen ten opzichte van de huidige berekeningen met de correlatiefactor. Fedde haalde het belang van correlaties aan bij natuurrampen, bijvoorbeeld bij de stormvloed in 1953. Als maar iemand het verband had gezien tussen de opstuwing vanwege de storm vanaf de Noordzee en het opkomende vloed, dan had misschien veel ellende voorkomen kunnen worden. Ook meer alledaagse zaken, zoals waarom de schoenveter altijd breekt als je haast hebt, kunnen met correlaties helder worden gemaakt.

Voor de aanwezige cost engineers heeft hij nog wel een stelling om tijdens de borrel verder over te praten: ten opzichte van de modellen gebruikt in constructietechniek vindt hij de modellering van kosten en tijd in projecten nogal primitief.
Fedde sloot af met een uitspraak van de negentiende eeuwse wetenschapper Peirce: It is pretty easy to be certain, one has only to be sufficiently vague. Aan het eind van de middag werden nog wat quizvragen voorgelegd door Theo en Edger. Tot ieders opluchting kon enige verbetering in de kennis van probabilistische risicoanalyse worden bespeurd.

 

Voor de presentatie van Fedde Tolman klik hier.

Voor de presentatie van André Bijl-Weisz klik hier.

Voor de presentatie van Wim van de Brink klik hier.

---

 Contactbijeenkomst 31 mei 2018

Circulaire Economie

De tweede contactbijeenkomst van 2018, gezamenlijk georganiseerd door de SIG Grond-, Weg- en Waterbouw en de SIG Value Management had als thema de impact van de overgang naar een circulaire economie op het vakgebied van de cost en value engineer.

Om de bewustwording daarover te verhogen werden eerst in een workshop setting de eigen gedachten van de aanwezigen losgemaakt met hulp van een aantal facilitators. Dat leverde een baaierd aan ideeën op, zoals wat is het verstandigst om eerst aan te pakken en hoe dan verder te gaan.

Daarna volgde een presentatie over een nieuw initiatief, de samenwerking tussen een groot aantal sloopbedrijven om het hergebruik van bouwmaterialen te bevorderen. Daartoe wordt een digitale professionele marktplaats ingericht, net zoals een Praxis of Gamma.

De eerste voordracht deze middag was van Ingrid Bolier van Witteveen+Bos. Zij haalde het naderende einde aan van de levensduur van vele bruggen, sluizen, tunnels en viaducten in Nederland en hoe daar in het kader van het Parijs klimaatakkoord van 2015 mee om te gaan. Daartoe is begin dit jaar een onderzoeksproject van start gegaan met partijen zoals Rijkswaterstaat, TU Delft en Witteveen+Bos. In dit onderzoek is eerst een literatuuranalyse uitgevoerd naar aanbod en vraag in de huidige infrastructuurmarkt, ofwel wat zijn de potentiele oplossingen en wat zijn de behoeften en ambities bij opdrachtgevers. Op dit moment worden de resultaten hiervan in een theoretisch model samengevat. De onderzoeksgroep zoekt nu naar aanscherping van de literatuuranalyse en het model. Daarvoor wilde Ingrid graag deze middag gebruiken en een workshop met de aanwezigen houden om te zien wat onder cost en value engineers leeft als het woord circulariteit wordt genoemd.

De zaal werd opgedeeld in drie groepen en per groep ging men vervolgens vol overgave aan de slag met hulp van een facilitator. Eerst werd een brainstorm gehouden, waarbij ieder individueel werd getriggerd met de vraag ‘Wat heeft je bedrijf of je team nodig om vervanging of renovatie op een circulaire manier aan te pakken?’. De gele briefjes konden vrijelijk en zonder beperking worden ingevuld, om zoveel mogelijk gedachten los te krijgen. Vervolgens werden de gedachten geclusterd naar onderwerp. In de groep waar uw reporter zich bevond leverde dat onderwerpen op als: logistiek & bouw, infrastructuurgebruikers, ontwerpkansen & configuratie, normering, contracten & aanbesteding, materialenbank, kosten/batenanalyse en de waarde van afval. Vervolgens werden de groepsleden aangemoedigd om vast te stellen, op een schaal van laag naar hoog, welke impact het vastgestelde onderwerp heeft om de transitie te versnellen. Dat leverde geanimeerde discussies op; een onderwerp als ‘de waarde van afval’ heeft alle posities in de ranking van laag naar hoog bereikt tijdens die discussies. Toen eenmaal was vastgesteld dat de waarde van afval betrokken moest worden op de milieuprestatie, net zoals met CO2 certificaten, werd een middenpositie vastgesteld, conform goed Nederlands poldermodel. Deze groep gaf de hoogste impact aan de onderwerpen normering en contracten & aanbesteding. Ook het kwantificeren van de urgentie ofwel wat als er niets wordt gedaan, kwam hoog op de ranglijst. Dit is met name interessant in het kader van het onderhoudsbudget dat vrijkomt voor renovatie en vervanging van infrastructuur

De tweede groep zag het geven van het goede voorbeeld door het opstarten van een groot project als belangrijkste aanjager om de circulaire aanpak op gang te brengen. De derde groep noemde herziening van regelgeving, die nog te grote buffers zou toelaten, en professioneel opdrachtgeverschap. Andere onderwerpen zijn ruimte voor ondernemerschap en kennisdeling en –consolidering.

Van Lineaire productie naar Cyclisch proces
De middag werd afgesloten door Peter Kreukniet van buro BOOT, een landelijk opererend ingenieursbureau van circa 120 mensen, met expertgebieden als sloop, asbest, civiel, geo-informatie, bodem en water. Peter liet vanmiddag zien dat sloop een essentiële rol speelt in het circulair maken van de economie en verhaalde ook van een nieuw initiatief om een professionele marktplaats in te richten voor hergebruik van materialen. 

 

---

Contactbijeenkomst 15 maart 2018

LCC, wat kan je ermee?

Op de eerste contactbijeenkomst van 2018 wilde de SIG GWW bespreken welke recente ontwikkelingen er zijn in het uitvoeren van Levenscyclus kostenberekeningen (LCC). Die ontwikkelingen worden vooral beïnvloed door het feit dat greenfield projecten minder vaak voorkomen en dat meer sprake is van verandering van bestaande assets. Dat laatste betreft dan bijvoorbeeld capaciteit- of functieverandering of verduurzaming.

Een LCC is daarmee meer dan alleen maar het bepalen van de investering en de exploitatie- en onderhoudskosten. De LCC moet ook ondersteunen bij conceptontwikkeling met doelstellingen als toekomstvastheid en duurzaamheid, bij herbestemming en bij (duurzame) sloop.

Deze middag werd de ontwikkeling belicht door drie sprekers, respectievelijk een asset-owner, een adviseur en een eindgebruiker.

 

De bijeenkomst begon feestelijk met de uitreiking van de VM Award aan Anand Ramdien door Thera de Kramer, de nieuwe voorzitter van de SIG Value Management. Dit vooral omdat Anand Value Management de juiste aandacht heeft gegeven op strategisch niveau.

 

De eerste voordracht deze middag was van Barry Hol, gebiedsbeheerder bij Provincie Noord-Holland. De provincie bezit vele assets zoals meer dan 600 km wegen, bijna 400 km fietspaden, 45 km vrij liggende busbanen en vele vaarwegen. Tot twee jaar geleden was het beheer hiervan per netwerk ingedeeld. In 2016 is de overgang naar integraal gebiedsbeheer gestart, waarbij Noord-Holland is verdeeld in zes gebieden; Barry zelf is gebiedsbeheerder Midden-Noord, wat het gebied rond Alkmaar en West Friesland bestrijkt. Om integraal gebiedsbeheer uit te voeren is een speciale asset management organisatie opgezet, op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Daarin is ruimte voor drie verschillende rollen: de gebiedsbeheerder met zijn team, gebiedsaannemer en adviseurs. Voor ieder gebied wordt een aannemer geselecteerd die integraal verantwoordelijk is voor het beheer van alle provinciale assets in dat gebied gedurende 10 jaar. In de contracten is een vast maandbedrag afgesproken dat wordt uitbetaald als bepaalde prestaties zijn gehaald. Het gaat dan om prestaties op multidisciplinaire gebieden van gladheidbestrijding en grasmaaien tot complex herstelwerk. Daartoe worden metingen en conditiescores uitgevoerd zoals het verifiëren van de beeldkwaliteit. In het contract wil de provincie ook de samenwerking met de aannemer bevorderen. In de 10 jaar dat het contract duurt, kan de wereld immers veranderen en de provincie heeft als steven om continu te verbeteren en daarbij als team te opereren en over organisatiegrenzen heen te opereren. Dat is niet eenvoudig te regelen in een contractconditie als ‘Gij zult samenwerken’ en daar zal in de komende jaren ervaring mee worden opgedaan. 

Hiertoe is er een aantal domeinen vastgesteld waar zowel beheerder als aannemer hun invloed kunnen blijven uitoefenen tijdens het contract; het gaat dan om zaken als onderhoudsconcept, risicomanagement en meerjarenplan. In het contract is een standaard LCC methodiek opgenomen, die moet ondersteunen bij de verbetervoorstellen die de aannemer kan doen. De afspraak daarbij is dat als de terugverdientijd kleiner is dan 10 jaar, de opbrengst van de verbetering naar de aannemer kan gaan als de provincie deze verbetering goedkeurt. Als de terugverdientijd langer is dan de contractduur, dan zal een business case uitsluitsel moeten geven of overgegaan wordt tot contractaanpassing.

Zwakte bij dit type contract is het zogenoemde ‘uitwonen’, waarbij de aannemer de ondergrens van onderhoud opzoekt of bijvoorbeeld een meerjarenplan opstelt dat de eerste 10 jaar tijdens het contract minimaal onderhoud vereist en voor de overige levensduur intensief onderhoud. Vandaar ook dat er domeinen zijn vastgesteld waar de beheerder invloed heeft. Daarnaast is in het eerste jaar sprake van een transitie om de samenwerking en de concepten verder vast te stellen. Per type asset heeft de provincie nagegaan wat van belang is. Zo is er bij wegen een voorkeur op het sturen op end-of-life en wordt alleen gekeken naar de deklaag en de eerste tussenlaag. Prestaties zijn daar vast te stellen met deflectiemetingen en de CROW beeldkwaliteit. Bij kunstwerken bleek de sturing primair te liggen bij het maatregelenpakket.

Deze nieuwe aanpak naar gebiedsbeheer heeft ervoor gezorgd dat nog maar zes onderhoudscontracten bestaan, daar waar er vroeger vele tientallen kleine contracten waren. Bij iedere aanbesteding waren er circa 10 geïnteresseerde partijen en de contracten lopen in de range van 20 tot 90 miljoen euro. Klik hier voor de presentatie van Barry.

De tweede spreker was Djordy van Laar van IGG Bointon de Groot, waar 30 bouweconomisch adviseurs werkzaam zijn die grote utiliteitsprojecten in Nederland begeleiden. De aanpak die IGG heeft, liet Djordy zien aan de hand van de vragen die bij value management naar boven komen en die dienen om de klant goed te ondersteunen in de te maken keuzes. Waarom investeren we? Investeren we in het juiste project? Waar leggen we de focus in de value analysis? Daarbij richt IGG zich op de klanteisen, beschouwt de hele levenscyclus en past value management op het juiste moment toe. Ofwel eenvoudig teruggebracht naar de formule van value management, namelijk (functie+prestatie)/kosten: het gesprek dat IGG aangaat gaat over de behoefteanalyse versus de kostenanalyse. Duurzaamheid is een onderdeel dat opgenomen kan worden in de LCC’s, zeker gestimuleerd met het akkoord van Parijs. Daarbij geldt uiteraard dat de klant uiteindelijk aan de knoppen zit; IGG treedt als adviseur op. In het kader van duurzaamheid wijst Djordy op de BREEAM-NL, een duurzaamheidskeurmerk voor gebouwen, waarin aspecten als afvalmanagement, energie- en materiaalgebruik worden beoordeeld en die ook een LCC-analyse voorschrijft.

In de LCC’s van IGG worden vele soorten kosten beschouwd, zoals investering, exploitatiekosten en sociale kosten. Externe effecten als winst en milieuopbrengsten zijn hierin niet opgenomen. Zoals Barry eerder ook al aangaf, moet de LCC gericht zijn op lange termijn ondersteuning. Daarbij komen onderwerpen aan de orde als slim onderhoud/vervanging en de vraag of het pand over 20 jaar nog flexibel is qua indeling, bijvoorbeeld door de wanden eruit te halen. Dit soort vragen worden bij de start van het project met de klant doorgenomen. Dit wordt gedaan door een aantal varianten vast te stellen, met verschillen in bouwmaterialen, energievoorziening en onderhoudsvereisten. Die varianten worden berekend voor de gehele levensduur, inclusief een gevoeligheidsanalyse voor verschillende aspecten en bieden dan een goede basis voor het gesprek met de klant hoe verder keuzes te maken. Djordy noemt de case van het HAUT project in Amsterdam, waar bleek dat de LCC voor hoofddraagconstructie geen verschil liet zien tussen de gekozen varianten. Daar kon eenvoudig worden aangesloten bij de projectvisie dat veel hout toegepast moest worden; de basis is daarbij beton met daarboven hout. Voor de gebouwschil bleek investering in triple glas in plaats van dubbel glas werkelijk het verschil te maken. Daarentegen was de keuze in de dichte delen van de schil niet onderscheidend, bleek uit de LCC. Verbazing wekte niet dat het advies uitkwam op het aanbrengen van PV-panelen op het dak en op de Zuid en Oost wand, vanwege de overvloedige zon daar. Wel zorgen de panelen op de wand voor extra onderhoudsinspanning vanwege de inverters en hebben de panelen invloed op de architectuur. Enkele zaken waar IGG Bointon de Groot zich verder ontwikkelt zijn uniformiteit in berekeningen, het ontwikkelen van een database waarin investeringen en exploitatiekosten direct worden gekoppeld, big data onderzoek, BIM 5D dat zich op kosten richt, en integraliteit. Bij die laatste noemde Djordy de WELL building standaard die zich op gezondheid richt. Zijn conclusie is dat het vak van de cost engineer daarmee ook steeds complexer wordt; hij of zij zal zich in steeds meer onderwerpen verdiepen en zal een soort spin in het web worden in het project. Klik hier voor de presentatie.

De laatste spreker was Marc Lentjes van Rijkswaterstaat. Hij is projectmanager van het stuk A27 tussen Houten en Hooipolder, dat vaak figureert in de file top 3 en dat vier bruggen heeft in slechte staat, te weten de Keizersveerbrug, de Merwedebrug, de Hagesteinbrug en de Houtensebrug. Het project om de bruggen aan te pakken heeft al een lange voorgeschiedenis, met een eerste verkenning uit 2002 met hoge geschatte kosten en een latere versoberingsaanpak dat nog steeds grote risico’s had. Het risico zat vooral in de instabiele scope omdat eigenlijk pas kan worden bepaald wat gedaan moet worden als de aannemer met de brug aan de slag gaat.

Om die reden is in 2016, in de week voor Kerst een studie “Heroverweging hergebruik grote bruggen” uitgevoerd. Dit was een intensieve studie, waarbij allerlei geselecteerde deskundigen hun agenda’s leeg moesten maken en op één locatie in Den Bosch werd gewerkt van 8 tot 18 uur. Daarbij is heel strak een procesgerichte aanpak gevolgd. Marc ondersteunde zijn presentatie met enkele sfeerbeelden van die week. Ook is de besluitvorming in de weken daarna, van goedkeuring rapportage tot besluit door Minister, goed voorbereid en zijn de verwachtingen gemanaged.

Doel was het reduceren van de projectcomplexiteit en het hebben van scopestabiliteit. Verder is van belang dat het onderzoek gedegen is en breed gedragen wordt, vandaar ook het verwachtingenmanagement. Duidelijke kaders zijn onontbeerlijk voor een pressure cooker sessie als dit, anders loopt de discussie vast. Daarom werden de bestaande uitgangspunten aangehouden en geen nieuwe afwegingen gemaakt. Wel konden een aantal vastgestelde nieuwe inzichten opgenomen worden. Verder zou de focus gericht zijn op het ‘Wat’ niet op het ‘Hoe’, hoe lastig dat voor sommigen ook is. Tenslotte het besef dat er geen tijd is voor nieuw onderzoek.

Voor de studie zijn vier scenario’s gebruikt. Daaronder het 0-scenario waarmee alle andere scenario’s worden vergeleken, en een toekomstvast scenario, waarmee wordt geanticipeerd op nog niet vastgestelde ontwikkelingen.

Nadat de kick-off al iets eerder was uitgevoerd is het team begonnen met fase 1, de Scan. Daarin werden afweegcriteria gezamenlijk vastgesteld. Ook werd het 0-scenario opgesteld, dat wil zeggen de brug zodanig versterken dat deze nog 30 jaar mee zou gaan. In fase 2, de Focus, werd per scenario de zogenoemde Trade-Off Matrix opgesteld. In de LCC’s is een termijn van 100 jaar aangehouden en is rekening gehouden met aanleg, onderhoud en grootschalige vervanging. In fase 3, de Act, zijn de scores gemaakt. Daar werd duidelijk wat onderscheidend was en welke keuzes gemaakt konden worden. Interessant was dat het toekomstvaste scenario voor de meeste bruggen voordelig uitviel. Het eindadvies was om drie van de vier bruggen te vernieuwen en alleen de Houtensebrug die van beton is te behouden. Daarmee kon het team doorstomen naar D-day, de delivery day, en vervolgens genieten van een mooie Kerst. Klik hier voor de presentatie.

---

2017

Contactbijeenkomst 23 november 2017

De roadmap voor vakbekwaamheid en competentie

Hoe moet de cost engineer zich tot zijn bedrijf verhouden? Wat wordt van hem of haar verwacht, nu en in de toekomst? En omgekeerd, hoe gaat het bedrijf om met de functie van cost engineer; waar wil het bedrijf heen en wat betekent dat voor de cost engineer? Op de laatste contactbijeenkomst in 2017 wilde de SIG CEMM ‘Cost engineering machinebouw en maakindustrie’ het publiek bijspreken over deze vragen. Het thema van de bijeenkomst was daarom ‘Cost engineer, compententies en maturity roadmap’.

 

De bijeenkomst begon feestelijk met de uitreiking van het Professional in Value Management certificaat aan Thera de Kramer door Anand Ramdien, de voorzitter van de SIG Value Management. Daarna nam DACE voorzitter Robert de Vries het woord en gaf een kort verslag van de bijeenkomst onlangs van het ICEC, het International Cost Engineering Council. Daar werden belangwekkende zaken behandeld zoals een nieuwe standaard contractvorm, gericht op samenwerking, en de initiatie van de ICMS coalitie, die wil komen tot internationale standaardisatie van bouwkosten. Over het ICEC is meer te lezen op www.icoste.org.

 

De eerste voordracht deze middag was van Ronald de Roos van Ydo. Hij focuste op de individuele competenties en vakbekwaamheid van de cost engineer. Alvorens dat te doen ging hij eerst in op twee aspecten die invloed hebben op de cost engineer: de bedrijfstypologie en de grondvorm van samenwerking. Een bedrijf kan getypeerd worden aan de hand van verschillende kenmerken. Is het bedrijf dienstverlenend of producerend? Wat is de complexiteit van de eindproducten? Is sprake van continue of van discrete productie? Wordt klant specifiek of niet-klant specifiek gewerkt, en daarmee samenhangend, wat is het KOOP, het klant order ontkoppelpunt? De cost engineer moet afhankelijk van het bedrijfstype weten wat er van hem of haar gevraagd wordt.

Bij het bepalen van de grondvorm van samenwerking is een glijdende schaal ontwikkeld van formeel (transactioneel) uitwisselen tussen twee partijen tot volledig delen. Daarnaast is er een schaal die de mate van gerichtheid laat zien op bestaande producten versus vernieuwen ofwel innovatie. Zo zijn verschillende grondvormen te ontwikkelen zoals servicegericht, ondernemend, verkennend en transactioneel, ofwel gericht op kosten en efficiency. Ook hier moet de cost engineer zijn weg zien te vinden.

Bij het proces in de maakindustrie van offerte, naar ontwerp, productie en instandhouding zijn verschillende rollen weggelegd voor de cost engineer. Het gaat dan niet alleen om de bekende zaken als het maken van de nacalculatie, de voortgang bewaken van kosten en uren, het opstellen van het realisatiebudget en het beheren van het kostenmodel. Ook is de cost engineer business partner bij contractdiscussies, technologiekeuzes, marketing en onderzoek. Als adviseur moet hij of zij soms richting geven of fungeert als geweten. Niet al deze rollen zijn altijd benodigd. Zoals gezegd dat wordt sterk bepaald door bedrijfstype en samenwerkingsvormen. Deze rollen zijn wat betreft benodigde competenties ook weer in te delen in profielen, bijvoorbeeld is men meer gericht op beheersing of is men flexibel? Is men meer intern of extern gericht? Ronald geeft aan dat deze indeling in de praktijk goed werkt en goed richting kan geven aan de ontwikkeling van de cost engineer, of deze zich in de breedte wil ontwikkelen of bijvoorbeeld juist wil specialiseren. Klik hier voor de presentatie.

 

De tweede spreker was Ronald Provoost, manager cost engineering van ASML. AMSL is voortdurend bezig om de eigen kracht en dat van de supply chain te onderzoeken en verbeteren. Was bijvoorbeeld tot voor kort de life cycle van een chipproductiemachine zo’n drie tot vijf jaar, door meer diversiteit in de machine aan te brengen is dat aanzienlijk verlengd. Dit type onderzoek past bij de visie van ASML om betaalbare micro-elektronica te produceren ter verbetering van de kwaliteit van leven.

 

Ronald werkt in de afdeling development en engineering en daar is zo’n zes jaar geleden het traject gestart om veel beter expliciet te maken waar verbetering nodig is. Dat wil zeggen, goed weten wát men moet maken en ook hóe dat gemaakt moet worden. Dat is gedaan door zowel functies als competenties te definiëren die benodigd zijn om een machine te bouwen. Daarbij wordt ook de toegevoegde waarde van partners betrokken zoals leveranciers en kennisnetwerken.

Functies worden bepaald door de specificaties van de machine. Op zich verandert de functiebeschrijving niet in de loop van de tijd, bijvoorbeeld de functie positionering in de machine van de zogenoemde wafer, de circa 30 cm grote schijf waaruit de chips worden gemaakt. Wat wel verandert is de onderliggende oplossing en de performance. Functies worden daarbij zo gedetailleerd mogelijk beschreven. Die functiebeschrijving is vervolgens ook goed te gebruiken in het gesprek met een klant. Zichtbaar wordt namelijk in welke functies kosten gaan zitten en zo komt men tot goede afwegingen om niet het ultieme te eisen. Bij functies wordt ook een technology roadmap van 3, 5 en 10 jaar opgesteld om per functie zicht op toekomstige ontwikkeling te houden.

Bij maakcompetenties gaat het om zaken als productietechnieken, supply chain, werkmethoden en materialen. Hier ligt de focus op robuustheid en efficiënte productie. Verbetering van technologieën en gebruikte materialen is daarbij van belang, maar ook continue verbetering in productie- en werkmethoden, uitvoeren van haalbaarheidsstudies en samenwerking met kennisinstituten. Ook maakcompetenties vinden hun plek op de roadmap.

Gebruik wordt gemaakt van het zogenoemde competence maturity model, waarbij niveaus 1 tot en met 5 doorlopen kunnen worden. Voor de cost engineer geldt bijvoorbeeld dat op niveau 1 alleen de basics van cost engineering bekend zijn. Op niveau 5 wordt compleet klantgericht gewerkt. Uiteraard zijn de te doorlopen niveaus afhankelijk van het werk dat men doet; de cost engineer zal bijvoorbeeld niet heel vaak direct met de klant te maken hebben en het hoogste te behalen niveau zal vaak lager zijn dan 5. Met dit model kan de ontwikkeling van competenties actief worden uitgevoerd en deze is daarmee ook goed te meten en te volgen.

De roadmap geeft het inzicht dat in de loop van de jaren bepaalde functies en competenties niet meer nodig zijn en dat andere aangeleerd moeten worden, en dat levert ook gezonde discussies op in het bedrijf bijvoorbeeld hoe werknemers zich het beste kunnen ontwikkelen. Klik hier voor de presentatie.

 

Als laatste sprak Patrick Strating van NTS Mecon. NTS is producent van hoogwaardige onderdelen zoals (opto)mechatronische systemen en 3D printsystemen. Bij de afdeling development & engineering wordt een aantal strategische competenties onderscheiden: het betreft naast system engineering en specifieke engineering competenties als optica en 3D printing, expliciet ook cost engineering met een grote nadruk op Value Engineering (VE) en DfX, ofwel Design for Manufacturing/Assembly/Testing.

De noodzaak voor die laatste twee, VE en DfX, in de hightech maakindustie is gelegen in de combinatie van een global playing field, hoge vereiste kwaliteit, kostendruk en snelle productlevenscyclus. OEM-bedrijven in deze sector zullen toenemend moeten focussen op innovatie en R&D. Met als gevolg minder op maakbaarheid, waardoor de behoefte ontstaat aan partners, zoals NTS, voor VE en DfX.

Patrick wijst op het belang om bij de start vanaf het concept ontwerp al goed betrokken te worden. In de hightech industrie zijn de ontwerpmarges klein en luistert maakbaarheid zeer nauw. De ervaren vakman/vrouw, die in een vroeg stadium aangeeft dat een bepaald gat niet zondermeer geboord kan worden in titanium is dan goud waard; dit is DfX aanpak in optima forma. Designkennis, vakmensen en ook vakmensen bij leveranciers bij elkaar brengen is dan van belang. Dit wordt het bloedvat/haarvaten model genoemd; gezamenlijk beoordelen waar kostenreductie mogelijk is. Patrick laat een Value Engineering voorbeeld van het co-design van een mechanische constructie zien waar vroege betrokkenheid heeft geleid tot tientallen procenten kostenreductie. Daar waar late betrokkenheid in het traject naar schatting hooguit 10-15% oplevert. Dit soort exercities gaat overigens niet alleen gepaard met flinke kostenreducties maar ook met verbetering van performance.

Binnen deze aanpak zijn verschillende kostengerelateerde functies te onderscheiden zoals de calculator, cost engineer, de value engineer en de DfX engineer. Deze hebben allen hun eigen profiel en afhankelijk van eigen competenties en gewenste ontwikkelingsrichting kan men zijn carrière pad kiezen. Klik hier voor de presentatie.

 

Peter van Sambeek van Vanderlande en voorzitter van SIG CEMM, sloot de dag af met het tonen van een roadmap van waar de SIG CEMM zich mee bezighoudt; met categorieën als gebruikte tools, benodigde training, frameworks, marketing en services. Dit model is waarschijnlijk ook in andere SIG’s c.q. sectoren toepasbaar, en hij nodigde de aanwezigen uit om met hem contact op te nemen om te bespreken in hoeverre deze onderwerpen ook leven, zodat van elkaar geleerd kan worden.

 

---

Contactbijeenkomst 28 september 2017

Closing the loop bij cost engineering

Het komt nog regelmatig voor bij projecten in de procesindustrie dat oorspronkelijke kostenramingen achteraf niet overeen blijken te komen met de echt gemaakte projectkosten, in sommige gevallen is zelfs sprake van uit de bocht vliegen. De SIG CEPI ‘Cost engineering in de procesindustrie’ bespreekt op zijn vergaderingen daarom regelmatig hoe betere kostenramingen zijn te maken en vooral hoe veel meer geleerd kan worden van eerdere ervaringen. In de derde DACE contactbijeenkomst in 2017 toonde de SIG CEPI een aantal van de ideeën die inmiddels zijn ontwikkeld.

Het thema van de bijeenkomst was closing the loop. Ofwel hoe kan worden gezorgd dat kennis uit het verleden adequaat ter beschikking wordt gesteld bij het opstellen van nieuwe ramingen?

Als eerste hield Fedde Tolman van Kiwa KOAC een toelichting over de evaluatie van ramingen. Alvorens op de evaluatie zelf in te gaan, behandelde hij enkele begrippen om de evaluatie beter te doorgronden. Zo maakte hij een onderscheid tussen taxaties en begrotingen. Taxaties betreffen bijvoorbeeld kapitalisatie in de markt en de handel zoals met huizenverkoop oftewel wat de gek ervoor geeft. Fedde richtte zich in zijn bijdrage op begrotingen. Om het even hoe die tot stand komen, bijvoorbeeld via parametrering, via analogie of via optelling van de som der elementen.

Verder werd gewezen op het probabilistische karakter van projectramingen. De AACE, Association for the Advancement of Cost Engineering, hanteert per industriesoort modellen welke spreiding in kosten voor iedere projectfase maximaal toegepast kan worden.

Om de vraag over evaluatie van ramingen te beantwoorden trok Fedde een parallel met de vraag wat een docent moet doen om een tentamen te beoordelen.

Allereerst moet duidelijk zijn welk doel de raming heeft. Zo kan deze bijvoorbeeld dienen om een managementbesluit te ondersteunen om wel of niet een investering te doen. Ander doel is dat deze dient om een project tijdens de uitvoering bij te sturen. Of bijvoorbeeld om afspraken te maken tussen partijen die betrokken zijn bij de investering. Bij dat doel moeten dan criteria worden vastgesteld die kunnen bepalen of de raming aan het doel voldoet. Veel gehanteerde criteria zijn bijvoorbeeld een heldere, eenvoudige structuur, volledigheid, de toegestane spreiding, de vereiste betrouwbaarheid maar ook zachte criteria zoals een helder communicatiemiddel richting stakeholders.

Als voorbeeld werd de toets getoond die Rijkswaterstaat hanteert om de kwaliteit van ramingen te beoordelen. Hiertoe worden 77 vragen doorlopen over 10 verschillende criteria zoals toetsbaarheid en onderkende risico’s.

Klik hier voor de stellingen.

Martijn Koster van Fluor gaf in zijn presentatie aan dat het goed managen van de project scope essentieel is voor adequaat cost management. Hij begon zijn bijdrage met de observatie dat het project nooit bouwt wat de cost engineer heeft begroot. Een grap die de rode draad van zijn betoog meteen duidelijk maakte. Hoe kan een onervaren cost engineer weten welke voetangels en klemmen de verdere ontwikkeling van het project van conceptual design via front end design naar detailed design nog zal ondervinden. Kan deze bijvoorbeeld weten dat voldoen aan de nieuwe zwavellimieten kan worden ingevuld met totaal verschillende technieken bij de bouw van een raffinaderij. Mogelijke technieken als fysieke separatie, thermisch kraken en hydrocracking hebben allen ook totaal verschillende kosten. Kan deze bijvoorbeeld ook weten dat als in het begin alleen maar bekend is dat de fabriek ergens in de USA wordt gerealiseerd, uiteindelijk totaal verschillende ramingen zullen volgen als deze in Louisiana wordt geplaatst of een paar honderd kilometer verderop in Port Arthur?

Ook een eenvoudig lijkende formule als ‘totale prijs = hoeveel x eenheidsprijs’ blijkt niet te kloppen. Grotere hoeveelheden geven enerzijds kwantumkortingen, anderzijds zijn er hogere indirecte kosten en er zullen aanvullende services nodig zijn.

Een ander probleem is de keuze van de licensor. Als later blijkt dat om allerlei redenen niet wordt gekozen voor de licensor die zijn proces op 30 bar maar op 60 bar heeft uitgelegd, dan zal dat grote invloed op de plantconfiguratie en de bijhorende kosten hebben. Martijn maakte duidelijk aan de hand van de roestvrij staal specificatie van een destillatiekolom en het wel of niet explosion proof zijn van de omkasting van elektromotoren, dat kosten zomaar uit de hand kunnen lopen. De cost engineer moet een spin in het web zijn en de project scope goed kunnen managen. Hij hoeft daarbij niet zelf alle technische kennis te hebben, maar moet wel intensieve samenwerking met engineers zoeken. Ofwel de springruiter hoeft ook niet zelf over de barrage te springen, maar moet een eenheid zijn met zijn of haar paard.

Aafje Jansen – Romijn van Cost Engneering Consultancy ging in op het belang van benchmarking. Hiermee kan de cost engineer echt zogezegd de cirkel sluiten ofwel close the loop. Belangrijk besef daarbij is dat benchmarken niet een activiteit is die ‘even’ aan het eind van het project gedaan kan worden. Achteraf nog vragen om allerlei gegevens bij de contractor terwijl die zijn werk afrondt, is niet de juiste manier. Ook zijn allerlei mensen bij afsluiting van het project alweer geplaatst op andere projecten zodat de focus op vaststellen van de benchmark niet vanzelfsprekend is. Aafje gaf aan dat benchmarken echt een proces is dat voortdurend gevolgd moet worden. Een goede structuur voor dit proces vereenvoudigt uiteindelijk de benodigde activiteiten.

Met de benchmark vergelijkt een bedrijf zichzelf met de besten in de industrie of met de best practices die er zijn. Het gaat dan niet alleen om beter te worden in kosten- en tijdbeheersing, maar ook om kwaliteit.

In haar betoog liet Aafje zien dat benchmarken start met het verzamelen van data van projecten uit het verleden. Dit kan op projectniveau maar ook gedetailleerder naar asset niveau zodat van een bepaalde range in tankgrootte bekend is wat de kosten zijn. Bij de uitsplitsing van de projectkosten moet het doel in het oog gehouden. Algemeen geldt dat voor haalbare uitsplitsingen moet worden gezorgd die nog wel bruikbaar zijn voor verder gebruik. Volgende stap is het analyseren van getallen en deze in presentabele vorm neer te zetten. Hier bestaan verschillende methoden zoals de bubble chart en de distribution view. Tenslotte moeten de gegevens worden ingebracht bij nieuwe kostenramingen. Daarmee wordt de cirkel in kostenramingen echt gesloten.

Bij de discussie na de presentaties kwam de vraag op hoe jongere cost engineers met hun doorgaans hoge opleiding geïnteresseerd te krijgen in de krochten van de project scope. Zodat ze ook zien wat een 10-tons kraan is en wat een 30m hoge destillatiekolom doet. Instructievideo’s op YouTube, meelopen met een turnaround, eerst 10 jaar buiten in het veld ervaring op doen, alle varianten kwamen aan de orde. De SIG CEPI heeft nog een mooie taak om dit te onderzoeken. 

---

Contactbijeenkomst 1 juni 2017

Value Management in complexe gebouwprojecten

In Nederland wordt Value Management veelvuldig en met succes toegepast in de GWW sector, met bekende opdrachtgevers als Rijkswaterstaat en Prorail. In de tweede DACE contactbijeenkomst in 2017 werd het licht dit keer geworpen op de toepassing in een andere sector, namelijk de Utiliteitsbouw. De vraag die de SIG Value Management en SIG High Complexity Buildings wilden voorleggen is of Value Management van nut kan zijn bij de bouw van stations, ziekenhuizen en fabrieken, met zijn veelheid aan eisen, randvoorwaarden, gebruikers en belanghebbenden.

Om die vraag te beantwoorden zijn op deze bijeenkomst een aantal middelen ingezet: een workshop, presentaties over praktische toepassingen en een discussie aan de hand van stellingen.

Als eerste hield Hein de Jong van Value FM een workshop, om de principes achter Value Management (VM) nog eens te verhelderen en de genodigden op het juiste niveau te brengen. Hierbij kwamen zaken aan de orde zoals kritisch zijn op teamsamenstelling om voldoende frisse blik te hebben, de zeven te doorlopen processtappen zoals de functieanalyse om het hoe-en-waarom achter het voorgelegde ontwerp helder te krijgen, de inzicht gevende kostenanalyse en de creatieve fase waarin geen idee te gek is. Tenslotte wees Hein op de VM grondslagen zoals het citaat All cost is for function van Larry Miles van General Electric en de centrale VM formule WAARDE = (FUNCTIE + PRESTATIE) / (KOSTEN).

IJ-gebouw in Amsterdam CS

Jan Schouten en Ruud Loeve van Arcadis lieten een praktische toepassing van VM zien in het Amsterdamse Centraal Station. Zij zijn betrokken bij de renovatie van het zogenoemde IJ-gebouw dat stamt uit de uitbreiding van het CS in 1924 en dat wordt gezien als een monument. Het toenmalige station was opgebouwd uit sporen voor passagiers, aan de kant van de huidige binnenstad, en voor goederen aan de IJ zijde. De goederenperrons waren opgenomen in dit IJ-gebouw. Het gebouw bestaat in feite uit een 300 m lange stalen constructie waarop de sporen steunen. Gebleken is dat renovatie nodig is bijvoorbeeld vanwege corrosie en lekkage en vanwege nieuwe wensen zoals een verbreed perron aan de IJ zijde. Het probleem is dat het IJ-gebouw compleet in het hart van het huidige CS ligt, onder de oude kap. Zonder hinder renoveren lijkt niet mogelijk, want het IJ-gebouw raakt vitale functies als de fietspassage, winkels, kabels en leidingen, technische en logistieke ruimten, perrons en een fietsenstalling. Het projectteam had hiervoor al een aantal varianten ontwikkeld, van complete vernieuwing tot herstellen van het oude. Allemaal met hun eigen voor- en nadelen, zoals veel hinder, perrons niet kunnen verbreden, aantasting monumentale status en hoge kosten. Het team wilde weten of het toch niet slimmer kon en startte een VM-studie met vele belanghebbenden en kennishouders waaronder specialisten van aannemers. Na de bekende VM processtappen zoals een uitgebreide informatieronde met rondleiding door de CS krochten en de functie-analyse, werd uit de kostenanalyse duidelijk dat veel euro’s gingen zitten in ‘collateral damage’. Ofwel tijdelijke voorzieningen om de verbouwing op te vangen en bestaande processen doorgang te laten vinden. De creatieve fase leverde een aantal ideeën zoals een verandering van de basisconstructie van wat intact kan blijven en wat vernieuwd wordt. Een ander idee was om een dedicated gebied voor kabels en leidingen en technische ruimten aan te wijzen, dus niet alleen als tijdelijke voorziening, maar ook als een goede investering voor de toekomst. Met deze ideeën op zak kan het projectteam verder om in goed vertrouwen het plan uit te werken.

 

Sanitair Schiphol SPA

Nienke van der Velde van Schiphol Group en Timme Hendriksen van Value FM lieten zien hoe de VM aanpak bij het vernieuwen van de toiletgroepen op Schiphol is uitgevoerd. Achtergrond voor deze vernieuwing is de rol die toiletten spelen in de passagiersbeleving van een luchthaven. Deze beleving wordt gemeten in de zogenoemde Airport Service Quality index ofwel ASQ. Schiphol wil een hoge ASQ score halen, vanwege de vooraanstaande en winstgevende positie die Schiphol als transferluchthaven heeft op de zakelijke markt en vanwege het belang van kwaliteitsbeleving voor deze markt.

Uit onderzoek blijkt dat toiletten een grote dissatisfier kunnen zijn, vanwege het niet schoon zijn, het onvoldoende rust geven en andere ongemakken. Investeren in toiletten is Schiphol daarom heel wat waard vanwege de hogere ASQ score.

Schiphol had al 3 jaar gewerkt aan een verbeterd concept met de introductie van een shaving zone, beauty zone, een family zone, de verbetering in materiaalkeuze en verlichting en de introductie van muziek en geur. Met recht kon het daarmee als Spa gemunt worden in plaats van een toiletgroep. Toiletten blijken zo ook van een dissatisfier omgeturnd te kunnen worden naar een satisfier.

De VM aanpak was hier anders dan doorgaans; het was niet de bedoeling om het nieuwe concept nog eens te verbeteren. Opgevallen was dat de kosten per m2 aanzienlijk hoger zijn dan de kosten van een gewone toiletgroep in het station en helemaal hoger dan die in een kantoorgebouw. De basisvraag voor de VM studie was daarom tweeledig: geeft dit concept value for money en zijn de hogere kosten te valideren c.q. zijn er technische verbeteringen?

Om met de eerste vraag te beginnen, uit VM analyse bleek dat ongeveer 25% van de kosten lagen in zaken als achterstallig onderhoud en ongeveer 20% in wat genoemd wordt contextkosten, of ‘collateral damage’ zoals Arcadis dat eerder noemde. Uitplaatsen en stilleggen van functies zoals een bagageband, security maatregelen, lawaai voorkomen overdag in de lounges en ‘s avonds in het hotel, verkeersmaatregelen, afzettingen etc. Een belangrijk besef op de luchthaven is dat je als project niet belangrijker bent dan al die andere processen. Al met al konden de hogere kosten van het Spa concept verklaard worden.

Wat betreft de tweede vraag zijn er ideeën opgekomen om bijvoorbeeld nog eens goed naar de stevige toiletdeuren te kijken vanuit brandveiligheidsperspectief. Een ander idee is om niet iedere Spa even luxe uit te voeren; op het eind van een pier kan deze wat minder zijn dan in de centrale lounges.

Klik hier voor de presentatie.

 

Discussie

De SIG teams hadden een vijftal stellingen voorbereid om een discussie op gang te brengen. De meeste reuring leverde de stelling dat bij VM de waarde van soft values, zoals uitstraling, marketing en emotie niet in geld is uit te drukken. Bij de start waren zeven het ermee eens en vijftien oneens. Een tegenstander roerde nog eens de VM grondslag van Miles aan: all cost for function. Een voorstander gaf aan dat bij de Erasmusbrug de iconische waarde nooit boven zou zijn gekomen in een VM studie. Iconische waarde is een uitdrukking van schaarste, niet het vervullen van een functie in een functie-analyse. En daarbij geldt dat voor het hoogste gebouw van de wereld de iconische waarde ook weer snel kan vervliegen. Daarop gaf een tegenstander weer aan dat je op zich in een VM studie in de creatieve fase wel ‘uitstraling’ als gidswoord mee kunt geven om ideeën op dat vlak te krijgen. Al met al leek de conclusie te zijn dat iconische waarde beter gezien kon worden als de visie of lef van een enkel persoon en veel moeilijker als iets dat van te voren is te bepalen.

                                                            

---

Contactbijeenkomst 16 maart 2017

Van potlood en tekentafel naar hololens en neurale netwerken: de opmars van digitalisering

De eerste contactbijeenkomst van DACE in 2017 richtte zich op de grote veranderingen die digitalisering teweegbrengt in engineering, bouw, productie, logistiek en onderhoud. Op uitnodiging van Young DACE belichtte Menno de Jonge van BAM de soms ongekende digitale ontwikkelingen in de bouw en infrastructuur. Maarten Zanen van Arcadis en Karel Horn van FrieslandCampina lieten zien hoe de toepassing van big data technieken nu al een grote verbeterslag in onderhoud van rails en productie en distributie van melkproducten tot stand heeft gebracht.

Eerst digitaal bouwen; daarna echt bouwen

Nog niet eens zo lang geleden werd in de bouw en infrastructuur alles nog met potlood en papier getekend. En vervolgens werden op de bouwplaats zelf grote A0 tekeningen gebruikt. Menno de Jonge van BAM liet zien dat die praktijk inmiddels voorbije tijd is en gaf een vergezicht van wat ons te wachten staat. Allereerst hebben digitale technieken het bouwproces zelf nu al veranderd.

De toepassing van 3D BIM bij het ontwerpen zorgt voor verbetering in coördinatie, clash detectie, logistiek en veiligheid op de bouwplaats. 4D BIM voegt de dimensie tijd toe ofwel de bouwplanning, waarbij inbreng van onderaannemers van belang is. In 5D BIM wordt ook estimating opgenomen, zodat hoeveelheden kunnen worden gegenereerd en beprijzen mogelijk is; de Duitse BAM bedrijven hebben hier een sprong gemaakt. 6D BIM trekt de functie door naar beheer en onderhoud, zodat de kennis die tijdens ontwerp en bouw is opgedaan een-op-een in het gebruik kan worden toegepast; een functie die BAM in de PPS projecten wil toepassen.
Ook de bouwplaats verandert. Daar worden tablets gebruikt en niet meer de grote A0 tekeningen. Helmen met specifieke sensoren en camera’s waarschuwen bij opkomend gevaar. Met behulp van Virtual Reality, in dit geval een hololens, kunnen bijvoorbeeld systeemplafonds of wanden worden geplaatst; het stappenplan, de instructies en de visualisering van wat gedaan moet worden, werkelijk alles wordt de werknemer getoond. Zo kunnen best practices veel eenvoudiger overgebracht worden.

Op de bouwplaats zelf wordt steeds minder gedaan. De productie vindt voornamelijk plaats in fabrieken onder gecontroleerde omstandigheden; geen onwerkbaar weer daar en veiligheid kan beter gecontroleerd worden. Op de bouwplaats worden vervolgens de modules geassembleerd.

Dit alles vereist wel een groei in volwassenheid, niet alleen in het eigen bedrijf maar ook in de supply chain met bijvoorbeeld onderaannemers. Menno liet zien dat hiervoor binnen BAM het programma Digital Construction wordt uitgerold dat in 2018 zijn beslag moet krijgen.

Naast het bouwproces wordt de digitalisering ook in het gebouw zelf toegepast met het technieken als smart devices, sensoren en smart community. BAM neemt hier een vlucht vooruit door in te spelen op het zogenoemde Internet of Things.

Gevraagd naar toekomstontwikkelingen ziet Menno de toepassing van drones, bijvoorbeeld om een bouwplaats initieel in te scannen of later ten behoeve van voortgangscontroles. Verder zijn er kansrijke technieken als 3D-printing, robotisering en computer generated design. Met die laatste techniek genereert een computer zelfstandig een meest ideaal ontwerp aan de hand van een aantal meegeleverde randvoorwaarden; dit leidt tot grote efficiëntie en kostenbesparing.

Deze digitalisering en de bijhorende potentie in productieverbetering zorgt ervoor dat de bouwbranche concurrentie krijgt uit onverwachte hoek. Net als Uber en Airbnb kunnen ICT-achtige bedrijven opstaan die kansen zien en veel sneller en meer agile de digitale revolutie in de bouw kunnen waarmaken.

Klik hier voor de presentatie van Menno de Jonge. 

Big data voor beter asset management

Maarten Zanen van Arcadis begon zijn presentatie met de vraag of het nieuw is, om met behulp van data-analyse tot slimmere uitvoering te komen. Daarbij gaf hij aan dat dit bijvoorbeeld in de sport al decennialang wordt gedaan. Recent voorbeeld is F1-coureur Max Verstappen die met zijn concept van ‘zuinig sturen’ de autosport verder brengt. Analyse van het asfalt, slijtage van banden, bochtvorm en minder sturen leidde tot een snellere koers met minder pit-stops.

Met de opkomst van big data technologie ziet hij ook een interessante ontwikkeling in de mogelijke toepassingen. Werd data vroeger gebruikt om achteraf te beschrijven wat is gebeurd, daar wordt data nu gebruikt om de diagnose te maken, door middel van vastgelegde data van de gebeurtenis via sensoren en andere middelen. De toekomst belooft nog meer. Data zal worden gebruikt om een voorspellend model van storingen op te stellen, waarmee preventief onderhoud kan worden geoptimaliseerd.

Hoe big data technologie asset management op een hoger plan kan brengen, liet Maarten zien aan de hand van een case bij Asset Rail, een van de vier onderhoudspartijen van Prorail. Het idee was dat met het onderhoud aan wissels veel te winnen was. Daarvoor werd van 400 wissels alle mogelijke data verzameld; niet alleen over de assets zelf zoals leeftijd en laatste storing, maar ook allerlei omgevingsfactoren zoals data over de grond, wie het onderhoud doet, het weer, beplanting in de buurt en grootte van de bladeren. Van deze data wordt ook de kwaliteit bepaald; iets wat essentieel is bij verdere verwerking. Vervolgens komt het big data crunching, met behulp van technieken als machine learning en neurale netwerken; een typisch werk voor de big data specialist. Dit levert een hele waslijst met nog niet bekende correlaties. Hier komt de (onderhouds)expert in zijn rol. Immers aan correlaties op zich heb je niets; het gaat om het ontdekken van de oorzaken.

Hiermee is uiteindelijk veel bereikt: minder storingen en de inspanningen veel meer gefocust daar waar de werkelijke problemen zitten.

Big data in productie en distributie

Karel Horn van FrieslandCampina presenteerde ‘de boerenmanier om met big data om te gaan’. Zo’n twee jaar geleden verschenen artikelen over welke gouden bergen met big data behaald konden worden; bij FrieslandCampina is men toen een pilot gestart bij de kaasproductie om te kijken of dat iets kon opleveren. Bij de kaasproductie is consistentie in kwaliteit van het eindproduct van groot belang en verbetering in de beheersing van die kwaliteit levert marktvoordeel op en een hogere prijs voor de melk. Bij FrieslandCampina werden al zo’n 80 parameters rond de kaasproductie om verschillende redenen vastgelegd, maar welke verbanden er bestonden was niet bekend. ‘Rijk aan data maar informatie arm’.

Deze 80 parameters uit allerlei verschillende bronnen werden verzameld in een grote Excel sheet en daarop werd de big data analyse uitgevoerd. Ook dit levert allerlei onbekende verbanden op, waarmee de proces- en productie-experts vervolgens aan de slag konden. Een voorbeeld betrof de vier machines voor wrongelbereiding; bij één wrongelbereider kon een verband worden gelegd met een lagere productkwaliteit. Na analyse bleek een toevoerleiding 10 cm langer te zijn dan bij de andere drie. Een goed voorbeeld dat het feit dat big data analyse niet stopt bij het vinden van correlaties; de achterliggende oorzaak moest hier met de procesexpert gezocht worden.

Een ander experiment betrof de distributie van babypoeder naar China. Met behulp van tracking/tracing data is een loyalty programma voor de Chinese consument opgesteld. Ook daarmee kan FrieslandCampina zich onderscheiden van de concurrent.

  

---

Contactbijeenkomst 24 november 2016

Special Interest Group 'Planning' heeft de laatste contactbijeenkomst van DACE in 2016 verzorgd.

Van deterministisch naar probabilistisch plannen: moderne risicobeheering

De laatste contactbijeenkomst van DACE in 2016 had een hoog P-gehalte. Op uitnodiging van de Special Interest Group Planning belichtten Bram König en Joris Hoogerwerf de meerwaarde van Probabilistisch Plannen (PP). Rick Luschen liet zien dat bij Rijkswaterstaat PP integraal verankerd is in de methodiek Project Planning Infrastructuur (PPI).   
 

Planning is spiegel van project

Wat weet je van je project? Hoe zeker is de einddatum? Hoe is de doorlooptijd opgebouwd en welke kosten zijn er aan gekoppeld? Met deze vragen betrok Bram König van PrimaPlan Project Control zijn gehoor bij de problematiek van onvoorziene gebeurtenissen in de projectplanning. "Nog steeds worden de meeste projecten op basis van een deterministische planning opgezet en de risico’s en onzekerheden aan de hand van ervaringsfeiten (expert judgement) geverifieerd. Als zo'n planning structureel goed is opgebouwd, levert dat een betrouwbaarheid op van hoogstens 70 procent. Daar valt in deze tijd niet meer mee te leven, zeker als wederom een bijgestelde einddatum richting politiek, publiek en media moet worden gecommuniceerd. Hier helpt Probabilistisch Plannen ons verder. Daarbij is een degelijke projectbasis met een deterministische planning nog steeds het uitgangspunt, echter de impliciete contingencies/floats moeten verwijderd worden. Dan volgt de crux: de risico-analyse. Voor alle activiteiten worden (plannings)risico’s en hun kansen geïdentificeerd, met een expertgroep. Om er achter te komen waarin deze risico’s kunnen schuilen, zijn benchmarking en een technische diagnose probate instrumenten. Immers, risico’s kunnen liggen in de activiteit: welke zekerheid zit er in de calculatie; is er voldoende kennis van de scoop, enz. Maar ook in gebeurtenissen als weersinvloeden, politieke besluitvorming en technische onzekerheden. Deze risico’s worden vervolgens in een probabilistisch planningsmodel opgenomen. Door een planning probabilistisch (statistisch) door te rekenen, worden de effecten inzichtelijk gemaakt van risico’s en onzekerheden op de planning. Zo wordt het mogelijk met een grotere betrouwbaarheid een meest waarschijnlijke einddatum van het project te bepalen."

  

Onzekerheidsanalyse loont

Joris Hoogerwerf van Riskineering dook nog wat dieper in het uitvoeren van een onzekerheidsanalyse en hoe deze kan bijdragen aan de kwaliteit van de (project)planning. "Met behulp van een onzekerheidsanalyse kunnen benoemde onzekerheden aan een deterministische planning worden toegevoegd. Ik noem de haalbaarheid van mijlpalen, onzekerheden met de grootste invloed op de haalbaarheid, inzicht in verschillende mogelijke kritieke paden, zicht op trends en de onderbouwing voor de financiële prognose t.a.v. tijdgebonden kosten. Dergelijke kwantitatieve resultaten leiden in zijn algemeenheid tot beter onderbouwde beslissingen. Ook de communicatie tussen de verschillende teams wint erbij. Er ontstaat een gedeeld beeld van planning en onzekerheden, alsmede inzicht in oorzaak, gevolg en maatregelen. Voordelen die vooral van belang kunnen zijn bij projecten met veel interne of externe raakvlakken - bijvoorbeeld verschillende deelprojecten, aanpalende projecten - of waar nog keuzes gemaakt kunnen worden of waarbij hoge eisen gesteld worden aan projectbeheersing en verantwoording."

Donload de presentatie van Joris Hoogerwerf hier.

 

Planning halen doe je samen

Probabilistisch plannen wordt al meer dan 15 jaar toegepast bij grote infrastructurele projecten van Rijkswaterstaat (PPI). Dat vertelde planningconsultant Rick Luschen. "Als er één partij in ons land is die ervaring heeft met projecten met veel interne en externe raakvlakken - en dus ongekend veel onzekerheden en risico's - is het Rijkswaterstaat wel. Het is een van de redenen dat met een gestandaardiseerde planningsmethodiek wordt gewerkt. Risicomanagement neemt daarin een belangrijke plaats in. Brainstormsessies, risico-identificatie, -kwalificering en -kwantificering – ze zijn al door de vorige sprekers genoemd – leveren de input voor een risicodatabase; daarnaast worden bijhorende beheersmaatregelen ontwikkeld. Vervolgens worden in PPI-sessies risico's en beheersmaatregelen aan de planning geplakt. Een PPI wordt uitgevoerd door planners en risicomanagers. De meerwaarde zit in eenduidige analyses, meer projectsturings-mogelijkheden, betere ondersteuning van integrale projectmanagement teams, de beheersing van de uitvoering van raamovereenkomsten en in samenwerking met de markt."

De PPI-methodiek is dit jaar wettelijk vastgelegd als Handreiking PPI. Inschrijvers op projecten dienen een planningsnota op te stellen, opgebouwd uit een deterministisch en een probabilistisch deel, inclusief de resultaten van projectsimulaties volgens gangbare methodieken.  

netwerken	presentatie

bijeenkomst

bijeenkomst	bijeenkomst

 

---

Contactbijeenkomst 29 september 2016

Op 29 september 2016 vond de gezamenlijke DACE/NVBK bijeenkomst: "Hoe functioneel specificeren, samenwerking en life cycle costing bijdragen aan succesvolle ontwikkeling van complexe gebouwen" plaats.

Special Interest Group ‘High Complexity Buildings (HCB) verzorgde deze derde bijeenkomst van 2016.

PPS-contracten bij complexe gebouwen - waar zit de meerwaarde?

Tijdens een gezamenlijke DACE/NVBK-bijeenkomst in het Nationaal Militair Museum te Soesterberg werd Life Cycle Costing (LCC) in relatie tot publiek-private samenwerking bouwkolom-breed belicht. De dilemma's en valkuilen leverden waardevolle input op voor de thematische onderzoeken van de Special Interest Group High Complexity Buildings (HCB) van DACE, organisator van de bijeenkomst. 

 

De leden van deze SIG HCB hebben de afgelopen periode gewerkt aan de thema’s Samenwerking in de bouwkolom, Functioneel specificeren en Life Cycle Costing. Marc Hengstmangers (Royal HaskoningDHV): "De werkgroep LCC heeft met zeven partijen gezocht naar overeenkomsten binnen ontwerp, realisatie en exploitatie van vastgoed. Het eerste dilemma kwam al snel langs: waar hebben we het precies over? Vallen kosten op het gebied van investering, gebruik, onderhoud en ontmanteling van vastgoed binnen LCC-begroten en hoe verhouden deze zich bijvoorbeeld tot Total Cost of Ownership? Om tot een eenduidige definitie van LLC te komen, zijn bronnen als de NEN 2699:2013, NEN-ISO15686: 2008 en BREEAM-NL geraadpleegd. Dit gaan we verder uitwerken en afstemmen met de normcommissie, CROW, DGBC (BREEAM) en RVOI."

 

"De werkgroep Samenwerken', zei Niels Vlieg (Schiphol Group), "richt zich met name op het beter gebruik maken van elkaars kennis, minder onduidelijkheden, het wegnemen van risico’s en begrip in de bouwkolom voor elkaars problematiek. Tussen de droom van 'kostprijs+marge > daar doe je het voor' en de praktijk ligt een wereld te winnen. Het traditionele programma van eisen voldoet niet meer. Daarom gaan wij ons verdiepen in P360, de nieuwe manier om ambities en eisen vast te leggen." Download zijn presentatier hier.

 

Winnie van Lierop (BAM): "PPS-projecten zijn al enige jaren een manier van aanbesteden. Maar waar zijn we eigenlijk mee bezig, kwam in de werkgroep Functioneel specificeren als vraag naar voren? Opdrachtgever en opdrachtnemer lijken vaak geheel verschillende 'talen' te spreken. Tegelijk moeten veel gegevens in korte tijd verwerkt worden. De diversiteit van partijen en de moeilijkheidsgraad leveren andere bijkomende problemen op. Vaak zijn de verantwoordelijkheden niet helder, worden er teveel risico's bij de aannemers gelegd en zijn de tenderkosten zeer hoog."  Download de presentatie hier.

Gelukkig zijn er veel wegen om zaken te verbeteren, meent ook Van Lierop. "De basis voor een robuust programma van eisen - P360 - ligt besloten in allereerst het vastleggen van de ambities van de opdrachtgever ten aanzien van de realisatie van een gebouw. Deze ambities worden dan vertaald naar eisen. De fysieke randvoorwaarden spelen daarbij een rol. Het expertteam binnen het project formuleert de eisen. Vervolgens worden ambities en eisen overgedragen aan andere partijen die een rol gaan spelen binnen het project. Bereidheid tot samenwerken en gelijkwaardige rollen aan zowel opdrachtgever- als opdrachtnemerzijde vergroot de kansen op een succesvol project. Alles draait echter om vertrouwen. Dat begint aan de koffietafel."

 

'Samenwerken in de bouwkolom lang niet altijd vanzelfsprekend'

Peter Eitjes (Rijksvastgoedbedrijf) lichtte diverse dilemma's toe aan de hand van het Rijkskantoor de Knoop Utrecht, een geïntegreerd PPS-contract met een looptijd van meer dan 20 jaar.

"Tegen deze achtergrond was het verstandig stevig te investeren in de samenwerkingsrelatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, in de bouwwereld nog lang niet altijd vanzelfsprekend. Verandering begint met ambitie. Het succes van het project ligt besloten in het verwezenlijken van de ambities. Het project is alleen een succes als iedereen dit als zodanig beleeft. Aan wat je van de opdrachtnemer vraagt, moet je zelf ook willen bijdragen.

Naast focus op gebouw en prijs/kwaliteit is die op de relatie - duurzaam partnerschap en gastheerschap - misschien nog wel belangrijker. Het juiste beeld van elkaar krijgen, om maar één aspect te noemen, is daarbij een vereiste. Dat kan met het vastleggen van visie in een ambitiedocument, met speeddaten, interviews over de exploitatiefase, dialoog over gebouw en over samenwerking, over gunningscriteria en over samenwerking. Daarbij hoort ook de uitwerking van - hoe gek het ook klinkt - een conflictmanagementsysteem door in gesprek te gaan over standpunten, belangen en normen en waarden. Een geëigend instrument om spanningen te adresseren en tegelijk een middel om kosten te beheersen." Download zijn presentatie hier. 

Tot slot gaf Eitjes zijn gehoor de volgende tips mee: toon leiderschap, neem de opdrachtnemer consequent mee in de visie, geef het goede voorbeeld, beloon de samenwerking en maak het praktisch en herkenbaar. Als coalitie zul je voortdurend en consequent moeten blijven sturen op samenwerking."

 

'Aannemer is uit de tijd'

De gastlocatie, het Nationaal Militair Museum, stond centraal in de bijdrage van de derde spreker, Ton Fleuren (Heijmans Utiliteit). "In 2010 begon voor Heijmans de uitdaging om een, voor Nederland, nieuw museum te ontwerpen, realiseren, beheren en te exploiteren middels een PPS. Na een tender van ruim 1 jaar met twee concurrerende consortia verworven wij het DBFMO-contract (Design, Build, Finance, Maintain & Operate). Een museum is natuurlijk een apart gebouw. Zo vallen onder M&O kaartverkoop, onderhoud, horeca, schoonmaak, beveiliging, winkel, reserveringen, website, ICT, museale middelen en evenementen. Deze publieke activiteiten brengen een sterke onderlinge afhankelijkheid tussen opdrachtgever en opdrachtnemer met zich mee. Samen zijn we op weg gegaan, op verkenning zou je ook kunnen zeggen."

Voor Heijmans leek het contract interessant vanwege een nieuwe realiteit in de markt, met kansen & trends. "Aannemer is in dit verband uit de tijd. De groei naar dienstverlener met een langjarig contract met de klant en het opbouwen van unieke kennis waren belangrijke drijfveren", meldde Fleuren. "Aan de andere kant had opdrachtgever Defensie behoefte aan integrale oplossingen. Voor hen leverde deze aanbestedingsvorm kwalitatief een beter eindproduct en een unieke oplossing op. Ook het 'ontzorgen' door de looptijd van het contract (25 jaar) zag men als een meerwaarde."

Sinds de opening in december 2014 heeft het aantal bezoekers het streefgetal van 200.000 per jaar ver overtroffen. "Enerzijds zijn we blij verrast door de populariteit, anderzijds moeten sommige keuzes kritisch bezien worden. Daarnaast zijn bij de opdrachtgever interne veranderingen. Veel nieuwe betrokkenen, waarmee we de ambities blijvend moeten delen. Discipline is een cruciale randvoorwaarde voor deze manier van samenwerken. Gelukkig zien we dat de kracht van het ontwerp werkt. De PPS voor het Nationaal Militair Museum blijkt een unieke oplossing voor de ‘open’ vraag."

bijeenkomst	presentatie

 

Sprekers	museum

 

---

Contactbijeenkomst 2 juni 2016

Special Interest Groups ‘Value Management’ (VM) en ‘Cost Engineering Machinebouw en Maakindustrie’ (CEMM) verzorgden de tweede contactbijeenkomst van DACE in 2016.

 

Contactbijeenkomst	SIG Young Professionals

Waarom investeren bedrijven als Philips, Royal FrieslandCampina, ASML en Fokker in Value Engineering?

In Nederland wordt VM wordt veelvuldig toegepast bij civiele projecten, met aansprekende resultaten. Grote infra opdrachtgevers als Prorail en Rijkswaterstaat hebben deze aanpak standaard in hun projectmanagementproces. In landen als Duitsland en USA is VM, Value Engineering, Value Analysis en ‘Wertanalyse’ een begrip in de "Machine en Manufacturing industry".

Per Mans (Philips)	Theo de Graaff (Fokker)

Hein de Jong (Value FM)	Paneldiscussie

Enkele vooraanstaande Nederlandse bedrijven in de M&M-industrie passen VE toe in hun designprocessen. 

Klik hier voor de presentatie van Theo de Graaff (Fokker)

De presentatie van Per Mans (Philips) is niet beschikbaar, maar wel een verwijzing met onderbouwing naar een eerder gepubliceerd werk met bijlage.

---

Contactbijeenkomst 17 maart 2016

Op 17 maart jl. vond de eerste contactbijeenkomst van 2016 in De Soesterduinen plaats.  Het thema van de bijeenkomst was: Design, Build, Finance and Maintain (DBFM); hoe een goede mix van D, B, F en M kan leiden tot een succesvol project.

Netwerken

Robert de Vries, Voorzitter

De laatste jaren wordt door de “grotere” overheden, zoals Rijkswaterstaat veel “complexe” projecten aanbesteed met behulp van DBFM (Design, Build, Finance and Maintain). Deze contractvorm biedt veel kansen voor het optimaal benutten van de kennis en kunde van de opdrachtnemers en tevens voor een goed beheersbaar project voor de opdrachtgever.

Binnen de GWW-sector kennen we het klappen van de zweep als het gaat om Bouwen en het deel Design. In deze themabijeenkomst werd dieper ingegaan op het onderdeel financiering en hoe we door het toevoegen van de onderhoudscomponent zoeken naar een optimale mix van investeringskosten en levensduurkosten. 
Deze balans tussen Investering, Financiering en Onderhoud werd in deze bijeenkomst vanuit verschillende perspectieven toegelicht, zowel van de zijde van de Opdrachtnemer als van de Opdrachtgeverszijde worden de ervaringen vanuit de projecten en hun visie op dit onderwerp gedeeld.

Het voorprogramma had als thema: "Synergie tussen Cost Engineering en Project Controls - Twee verschillende werelden" en werd door Martin van Vliet  van Cost Engineering Consultancy verzorgd. Klik hier om de presentatie te downloaden. 

Rob Peeters (Senior financieel economisch adviseur bij RWS) gaf de presentatie "De financiering van een project". Klik hier om de presentatie te downloaden. 

 

Rob Peeters  RWS

Alexander Neumann  Hochtieff PPP Solutions

Mark Wehrung  Ballast Nedam

Alexander Neumann (Managing Director HOCHTIEF PPP Solutions Netherlands B.V.) gaf de presentatie "DBFM - Succesvol van aanbesteding tot handover". Klik hier om de presentatie te downloaden. 

Mark Wehrung (Manager Infrabeheer Ballast Nedam) gaf de presentatie: "Het DBFM-spel vanuit EPCM perspectief". Klik hier om de presentatie te downloaden. Na de presentaties werd een paneldiscussie gehouden en de contactbijeenkomst werd met een netwerkborrel afgesloten. 

 

---

Contactbijeenkomst 26 november 2015

Op 26 november jl. vond de laatste contactbijeenkomst van 2015 in De Soesterduinen plaats. Het thema van de bijeenkomst was: 'Is contract synoniem voor conflict? - De verdeling van risico's’

Contactbijeenkomst	Bas van Schouwenburg (Conway Advocaten)

Hoe gaan we om met risico's in contracten? Waar legt u uw risico's bij het uitbesteden van werk? Heeft u inzicht in de gevolgen en werkelijke kosten van het al dan niet doorschuiven van de risico's naar opdrachtnemers? Er blijkt regelmatig verschil te zijn tussen de mooie contracting-strategie en de weerbarstige praktijk. Er ontstaan verschillen van inzicht in wat de scope wel/niet bevat, wie verantwoordelijk is om e.e.a. alsnog voor zijn rekening te nemen. Soms leidt dat zelfs tot geschillen en claims, met vertraging en stagnatieschade tot gevolg. Bij complexe zaken komt men er soms niet zelfstandig uit en zijn mediators en advocaten nodig om de disputen op te lossen. In het ergste geval kan het uitmonden in arbitrage om de zaak te settelen.

Contactbijeenkomst	Uitreiking DACE Pricebooklet 31e editie

Tijdens deze contactbijeenkomst kwamen opdrachtgevers en opdrachtnemers uit verschillende sectoren hun visie geven op het afdekken van risico's in samenwerkingsverbanden en contracten en de werkelijke kosten die daarmee gemoeid zijn bij de oplevering van het project. Ook kwam een ervaren advocaat aan het woord om inzicht te geven in het voorkomen en oplossen van geschillen bij projecten.
 

Wop Schat (RWS) en  Carlo Kuiper (OpenIJ)	Robert de Vries (Stork)

Wop Schat (RWS) en Carlo Kuiper (OpenIJ) gaven een presentatie over de ‘Nieuwe zeesluis in IJmuiden’. De nieuwe zeesluis bij IJmuiden biedt ruimte voor de ontwikkeling van de Amsterdamse havenregio en is tegelijk een onderdeel van de primaire waterkering. Een belangrijk, complex en risicovol project. En daarmee: Voor welke aanbestedingsstrategie is gekozen en hoe is de risico- allocatie? Hoe kijkt de Opdrachtnemer naar deze vraagstukken en hoe heeft hij dit verwerkt in zijn aanbieding?

Contactbijeenkomst	Contactbijeenkomst

 

Het voorprogramma had als thema: 'Functionaliteitgericht ramen in de vroege projectfase' en werd door Dennis Monnickhof (Witteveen + Bos) gepresenteerd. 

Klik hier voor de presentatie:'Functionaliteitgericht ramen in de vroege projectfase' van Dennis Monnickhof (Witteveen + Bos).
Klik hier voor de presentatie: ‘Het conflict is daar. Wat nu?’ door Bas van Schouwenburg (Conway Advocaten).
Klik hier voor de presentatie: ‘Risico’s toeschuiven of gewogen verdelen?’ door Jan-Gerd van Senden (OwlConsultancy)
Klik hier voor de presentatie: ‘Nieuwe zeesluis in IJmuiden’ van Wop Schat (RWS) en Carlo Kuiper (OpenIJ) 
Voor het verslag van deze contactbijeenkomst klik hier. 

---

Contactbijeenkomst 24 september 2015

Op 24 september jl. vond de derde contactbijeenkomst van 2015 in De Soesterduinen plaats. 
Het thema van de bijeenkomst was: 'Parametrisch ramen in de praktijk’

Contactbijeenkomst	Contactbijeenkomst

Bij het ramen van de kosten van complexe projecten kan goed gebruik gemaakt worden van kostengegevens van eerdere projecten. Een parametrische analyse levert een snelle raming in een fase van het project waarin gedetailleerde gegevens nog niet beschikbaar zijn. Bij een parametrische analyse wordt een kostenmodel ontwikkeld waarbij een statistische relatie ontstaat tussen kosten uit het verleden (historische data) en één of meer fysische grootheden.

Joachim Schöffer (4Cost GmbH)	René Berghuijs (NCIA)

Zo ontstaat op wiskundige basis een Cost Estimating Relationship (CER) die gebruik kan worden voor toekomstige projecten. Dit klinkt mooi in theorie, maar hoe is dat in de praktijk. Welke problemen kom je tegen als je een parametrische raming wil maken en hoe ga je daarmee om.
 

Joost de Vries (To Interface)	Joost de Vries (To Interface)

Het voorprogramma had als thema: 'Semi parametrisch begroten van alle vaarwegviaducten in NL’ 

Contactbijeenkomst	Paneldiscussie

Robert de Vries (vz. DACE)	Contactbijeenkomst

Klik hier voor de presentatie ‘Parametrisch ramen bij Rijkswaterstaat’ van Joost de Vries (To Interface)
Klik hier voor de presentatie ‘Introductie Parametrische Analyse en Parametrisch Ramen’ van René Berghuijs (NCIA) 
Klik hier voor de presentatie ‘Parametric Estimating for Machining & Production’ van Joachim Schöffer (4Cost GmbH)
Klik hier voor de presentatie 'Landelijke kaders vaarwegen' van Marc Heijster (Arcadis) & Christian Beltman (Arcadis) 

---

Contactbijeenkomst 4 juni 2015

Op 4 juni jl. vond de tweede contactbijeenkomst van 2015 in De Soesterduinen plaats.
Het thema van de bijeenkomst was ‘The Future of Project Management & Project Controls’

contactbijeenkomst	Robert de Vries (vz. DACE)

De ontwikkelingen in het vak Projectmanagement en Cost Engineerging staan niet stil. Projecten worden complexer, stakeholders veeleisender en de teams werken steeds meer verspreid over de wereld. Ondertussen barsten wij van de procedures, tools, best practices, overvloed aan informatie & data en continue druk om projecten goedkoper en sneller op te leveren.

Hoe houdt de projectleider stand? Wat is de rol van zijn rechterhand, de Project Controls Manager, nu en in de toekomst? Op 4 juni kon u luisteren naar door de wol geverfde experts uit de procesindustrie en infrasector op de DACE contactbijeenkomst.

Project Management 2025: Next Practices

Projectmanagement als onafhankelijke discipline bestaat pas ongeveer zestig jaar. Al die jaren is er geprobeerd de project prestaties te verbeteren onder andere door middel van het doorgeven van best practices. Helaas slechts met gering resultaat, want 40 tot 60 % van de projecten voldoet nog steeds niet aan de vooraf gestelde criteria. De vraag die we ons hier nu stellen is wat zijn de "next practices" waar de project manager, de project controls manager en de cost engineer zich op moeten gaan richten om meer succesvol te zijn. 

De rol van de cost engineer is door de loop van jaren behoorlijk aan verandering onderhevig. Waar zijn we ooit begonnen, waar staan we nu en hoe ziet de toekomst er voor de cost engineer uit?
De veranderende project omgeving, steeds meer mega-projecten zich afspelend op een wereldtoneel, vragen ook een veranderende rol van de cost engineer. Verdergaande automatisering en integratie van project data spelen daar ook een belangrijke rol in.

Infra projecten worden steeds complexer. System Engineering en System Integration zijn belangrijke pijlers. Maar hoe houdt je als projectmanagement van de opdrachtgever met een steeds kleiner wordend team koers en focus terwijl het stuur in handen is bij de opdrachtnemer. Goede voorbereiding met ondersteunende tooling en een gedegen inkoopfilosofie is cruciaal.

Het voorprogramma had als thema: ‘Functionaliteitgericht ramen in de vroege projectfase’

Robert de Vries (vz. DACE) met het boek 'Management of Engineering Projects - People are Key'	Signeersessie prof. Hans Bakker (TU Delft)

Klik hier voor de presentatie ‘Integraal projectmanagement bij complexe infraprojecten door de bril van de opdrachtgever’ van Yke Norg.
Klik hier voor de presentatie ‘Project Management 2015: Next Practices’ van prof. Hans Bakker.
Klik hier voor de prsentatie ‘Evolutie van Project Controls; de Cost Engineer 2.0’ van Anton van der Steege. 

Contactbijeenkomst 19 maart 2015
 

Op 19 maart  jl. vond de eerste contactbijeenkomst van 2015 plaats in Hotel Breukelen. Deze werd verzorgt door de Special Interest Group “Grond- Weg en Waterbouw” (SIG GWW) 
Het thema van de bijeenkomst was “Financiële kant van civiele projecten: Wat doet een opdrachtgever/budgethouder nu met onze ramingsinformatie?”. 

Met dit thema heeft SIG GWW de deelnemers van DACE kennis laten maken met één van de aspecten van het kostenramen binnen de GWW, maar vooral werd er met elkaar in gesprek gaan.

Op deze bijeenkomst hebben drie spelers uit de Infrastructuur u meegenomen in de financiële kant van projecten. Als eerste heeft Ron Vreeker u laten zien hoe ramingen gebruikt worden in Maatschappelijke Kosten Baten Analyses (MKBA) en hoe MKBA kan bijdragen aan besluitvorming van projecten.

Hierna werd nader ingegaan op de financiële haalbaarheid van grote infrastructurele projecten. Welke informatie van u als kostenadviseur is van belang voor een sluitende Businesscase en hoe gaat een financiële instelling om met onzekerheden binnen het project.

Als derde spreker nam Renee Mellaard de deelnemers mee in de projectbeheersing van het hoogwaterbeschermingsprogramma. Dit programma is het meest omvangrijke programma dat momenteel - en in de komende jaren - op watergebied wordt uitgevoerd, als onderdeel van het Deltaprogramma. Specifiek werd ingegaan op hoe ramingsinformatie hem heeft geholpen om het project beheersbaar te maken en te houden.

Contactbijeenkomst 27 november 2014

Op 27 november vond de vierde contactbijeenkomst van 2014 plaats in Hotel Breukelen. Deze werd verzorgt door de jongste Special Interest Group van DACE, Cost Engineering Machinebouw en Maakindustrie oftewel SIG CEMM. 
Het thema van de bijeenkomst was “Cost en functionaliteit: wat kunnen procesindustrie, infra en maakindustrie van elkaar leren?”  .

Om machines in Nederland te blijven ontwikkelen zijn een scherpe kostencalculatie, professionele begrotingsmethodieken en Value Engineering nodig om de wereldwijde concurrentie een stap voor te blijven. Er wordt wel gesproken over een Vierde Industriële Revolutie (Industry 4.0). Dit heeft onder meer tot gevolg dat de eisen, de complexiteit en de implementatiesnelheid van nieuwe machines en systemen toeneemt, zonder dat prijzen verhoogd mogen worden. Dit soort ontwikkelingen spelen ongetwijfeld ook in andere sectoren, zoals infra (denk aan DBFMO contractvorming) en procesindustrie.

Ronald de Roos (Ydo)	Panaldiscussie

SIG CEMM presenteerde zich met deze bijeenkomst aan de andere deelnemers van DACE. Bovendien greep zij deze bijeenkomst aan om van elkaar te leren als het er om gaat hoe de Cost Engineer een bijdrage kan leveren aan het tackelen van die (wereldwijde) ontwikkelingen.

Op deze bijeenkomst hebben twee spelers uit de maakindustrie hun visie gegeven op de onderwerpen “Ontwikkelingen in de maakindustrie” en “Design to Cost”. Onder het thema “Kosten & Functionaliteit” werden daarna in een interactieve sessie de resultaten getoond en besproken van de enquête van de werkgroep “Design-to-Cost” van de SIG CEMM. In deze sessie werd verkend wat de bedrijven in de machinebouw en maakindustrie met elkaar gemeen hebben, en waar dus synergie te vinden is, en waar ze van elkaar verschillen – waar dus van geleerd kan worden. Daarnaast werd in de paneldiscussie aandacht besteed aan de vraag waar gezamenlijke leerpunten zijn te vinden tussen de verschillende sectoren/branches.

In het voorprogramma presenteerde Robert de Vries, voorzitter DACE de highlights van het ICEC 2014 World Congress dat op 20 t/m 22 oktober in Milaan werd gehouden met het thema "Re-Engineering Total Cost Management".

Presentaties
- “Industry 4.0 en gevolgen voor Cost Engineering in de maakindustrie” - Ronald de Roos (Ydo) klik hier om de presentaties van Ronald de Roos te downloaden. 

-  “Applying Cost Engineering for cost effective design engineering at ASML” - Ronald Provoost (ASML) 
   Klik hier om de presentatie van Ronald Provoost te downloaden.

-  “Design to Cost” - Jan Verbeek (ADSE)

Voor het verslag van de contactbijeenkomst klik hier.

Contactbijeenkomst 25 september 2014

Op 25 september vond de derde contactbijeenkomst van 2014 plaats in Hotel Breukelen. Het thema van de bijeenkomst was "De rol van de kostendeskundige bij High Complexity Buildings" .

Paneldiscussie	Contactbijeenkomst

Voorafgaand aan de bijeenkomst vond een voorprogramma plaats: Workshop SSK “Alles zelf doen is optellen, delen is vermenigvuldigen”.

Bij complexe gebouwen denken wij o.a laboratoria/R&D centra, cleanrooms, ziekenhuizen, datacenters, hygiënische productiegebouwen voor pharma en food, hoofdstations en luchthaventerminals. Allemaal gebouwen met een hoge complexiteit en veel geavanceerde installaties en systemen. Dit vergt vanaf het opstellen van het programma van eisen t/m realisatie de betrokkenheid van veel partijen. Vaak zijn dit zeldzame en unieke projecten voor de opdrachtgever, waarbij (de) business case, programma van eisen/scope bepaling, life cycle costing, kostenkentallen, contractvormen en kostenbeheersing een extra uitdaging zijn. Is hier een speciale rol voor de cost engineer / kostendeskundige weggelegd?

Wienie van Lierop (BAM)	Jan Schouten (Arcadis)

De deskundigen deelden hun aanpak en dilemma’s met u voor drie uiteenlopende complexe gebouwen:

Allereerst kwamen Wienie van Lierop en Robin van Es van BAM aan bod. Zij vertelden over de complexiteit van de bepaling van de kostprijs bij een ziekenhuis vanuit het gezichtsveld van de aannemer.

Vervolgens heeft Jan Schouten, Senior Projectmanager Stations & Transfer Arcadis, ons ingewijd in de bouw van een centraal station. Het moderne station is een knooppunt van verkeer met een flow van bewegingen in verschillende snelheden. Het is niet alleen een begin- en eindpunt van reizen maar ook de toegangspoort van de stad. Een gebouw met complexe vraagstukken op gebied van ontwerp, techniek en uitvoering, welke vraagt om een multidisciplinaire aanpak om te zorgen voor veilige, comfortabel en duurzame oplossingen die technisch en financieel haalbaar zijn!

Niels Vlieg (NVBK)	Contactbijeenkomst

Tot slot kwam Roel Maas, Sr. Cost Engineer & Estimator bij Tebodin. Hij heeft veel ervaring in pharma en food projecten. In een omgeving waar patenten aflopen, zijn nieuwbouw en renovatie projecten binnen de pharma voornamelijk tijdsgebonden. Maar wat als de balans omslaat en kosten belangrijker worden! Hoe gaat een Cost Engineer daarmee om van initiatief tot oplevering en welke valkuilen moet hij vermijden.

Roel Maas (Tebodin)

Onderstaand kunt u de getoonde presentaties downloaden:
- Jan Schouten (Arcadis), 'Bouw en exploitatie van een centraal station, kostenbepalende componenten en de rol van de kostendeskundige” .
- Wienie van Lierop en Robin van Es (BAM): “Bepalen van de kostprijs bij een ziekenhuis, vanuit het gezichtsveld van de aannemer”

Klik hier voor het verslag van de contactbijeenkomst.

---

Contactbijeenkomst 5 juni 2014

Op 5 juni vond de tweede contactbijeenkomst van 2014 plaats in de Soesterduinen. Het thema van de bijeenkomst was "Wat is de meerwaarde van Probabilistische Risisco Analyse” .

Voorafgaand aan de bijeenkomst vond een voorprogramma plaats “Effectieve kostenbeheersing door procesbeheersing” welke werd gefaciliteerd door Michael Taen en Annemiek Lengs van CRAFT Lean Management.

Dit kan met Lean! Lean is een verzameling van technieken welke ook voor u vele voordelen kent.
Versnellen van werkprocessen geeft ruimte om te focussen op de belangrijke elementen, terwijl de kwaliteit behouden blijft.
Om Lean te leren moet je Lean doen!

Contactbijeenkomst

Contactbijeenkomst

Fedde Tolman (KOAC-NPC)

Probabilistische Risico Analyse is een belangrijk en boeiend vakgebied dat antwoorden geeft op vragen, maar ook weer vragen oproept. Eén van die vragen waar we binnen SIG PRA mee bezig zijn is: Wat is de meerwaarde van PRA? En is dat voor iedereen hetzelfde of verschilt dat per rol en/of functie?

Stemkastjes sessie

Stemkastjes sessie

Stemkastjes sessie

In de contactbijeenkomst van 5 juni a.s. werden ervaringen en ideeën hierover gedeeld en werd de vraag op interactieve wijze verkend. Deze contactbijeenkomst is een opstap naar een workshop over PRA geweest, die we in het najaar zullen organiseren en waarin dieper op het gebruik van PRA zal worden in gegaan en verschillende methodieken met elkaar worden vergelijken.

Stemkastjes sessie

Contactbijeenkomst

SIG PRA

Tevens vond tijdens de bijeenkomst de lancering van het DACE Price Booklet 30e editie plaats.

Lancering DACE Price Booklet 30e editie

Niels Witten (BIM Media)(rechts) overhandigt eerste exemplaar Price Booklet aan Robert de Vries (vz. DACE)

DACE/BIM Media

Tijdens de bijeenkomst werden twee presentaties gehouden: 
- Fedde Tolman (KOAC-NPC) - Inleiding over PRA. Klik hier voor de presentatie.
- Bas Bloemers (Ballast Nedam) en Arno Willems (Iv-Infra) - “Hoe kun je de meerwaarde van PRA bepalen?"

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.
 

Contactbijeenkomst 20 maart 2014

Op 20 maart vond de eerste contactbijeenkomst van 2014 plaats in de Soesterduinen. Het thema van de bijeenkomst was "De rol van Cost Engineer door de keten heen".  
 

Contactbijeenkomst	Olaf van der Sloot (Dow)

Welke (cruciale) rol speelt de Cost Engineer (CE) in z'n bedrijf? Wat is zijn plaats in de organisatie? Hoe zorgt hij voor een betrouwbare raming/investeringsbegroting? Hoe brengt hij de risico's in kaart en vertaalt dit alles in een realistisch budget dat hij efficient kan bewaken? Welke tools heeft de CE ter beschikking en hoe ziet zijn voortgangsrapportage eruit? Hoe gaat men om met change-orders? Een CE bij een Asset Owner heeft een ander "speelveld" dan de CE bij een aannemer. Een aannemer of leverancier heeft vaak minder flexibiliteit m.b.t. budget en planning.
 

Olaf van der Sloot (Dow)	Contactbijeenkomst

Op de contactbijeenkomst waren twee Asset Owners om een kijkje te geven in hun Cost Engineering/Estimating wereld. De ene Owner heeft een lange CE traditie (Dow) en bij de ander (FrieslandCampina) is deze functie volop in opbouw. Ook de rol van een CE bij een General Mechanical Contractor (Fabricom) kwam aan bod. Tot slot was er een paneldiscussie waarbij ook een CE van een ingenieursbureau (Fluor) aanwezig was om zijn visie te geven en vragen uit de zaal te beantwoorden.
 

Boudewijn Smolders (FrieslandCampina)	Jan Kleinepier (Fabricom)

Voorafgaand aan de bijeenkomst vond een voorprogramma plaats, waarbij Bart van Bussel (Algemeen Directeur Infram/Manager contracting en realisatie Project Zuidasdok): een presentatie gaf over “Kostenraming: van stoorzender naar steunzender”

Tijdens de bijeenkomst werden drie presentaties gehouden:

- Olaf van der Sloot (Dow): “De rol van Project Controls binnen Dow”
- Boudewijn Smolders (FrieslandCampina): "Wat brokkelt de cost engineer in de melk bij FrieslandCampina?" Klik hier voor de presentatie
- Jan Kleinepier (Fabricom): "De rollen van de Cost Engineer bij Cofely Fabricom, twee werelden"
 

Paneldiscussie	Netwerkborrel

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.

---

Contactbijeenkomst 28 november 2013

Op 28 november vond de laatste contactbijeenkomst van 2013 plaats in Hotel Breukelen. Het thema van de bijeenkomst was "Best Value for Projects". Dat het onderwerp aansprak onder de deelnemers bleek uit de hoge opkomst.

Voorafgaand aan de bijeenkomst vond een voorprogramma plaats, waarbij Erik Tempels (Tempels Bouwadvies) een presentatie gaf over LCC bij RWS.

Geslaagde Value Management cursisten	Gloria van Ewijk, LIFE Training Coaching & Advies

Deze contactbijeenkomst werd iets anders ingevuld dan gebruikelijk. Drie personen gaven een TED talk, waarna er twee workshoprondes plaatsvonden.
Timme Hendriksen en Koen Schmitz zette eerst de aanwezige geslaagde Value Management cursisten in het zonnetje en overhandigden hen de certificaten.

Theo Heida, Procap	Maarten de Wilde, ProRail

Alf Smolders (ProRail) startte met zijn TED talk over “Best Value Procurement”. Best Value Procurement wordt steeds meer gedaan, maar waar zit nou de essentie. Tijdens de TED talk werd het publiek geënthousiasmeerd om BVP zoveel mogelijk in projecten toe te passen.
Gloria van Ewijk (LIFE Training Coaching & Advies) gaf een TED talk over “Value Based Pricing”. Zij maakte het publiek nieuwsgierig naar een value based business model met een value based prijsstrategie en ging hier in haar workshop dieper op in.
Theo Heide (Procap) vertelde in drie minuten wat de essentie is van Value Engineering. Wat VE kan betekenen voor uw project, waarom het waarde kan opleveren en wat het zo waardevol maakt.

Contactbijeenkomst	Contactbijeenkomst

Maarten de Wilde (ProRail) startte de eerste workshopronde en liet zien, naar aanleiding van de TED talk van Alf Smolders, hoe BVP zoveel mogelijk in projecten toegepast kan worden.

Contactbijeenkomst	Hein de Jong, Value FM

Gloria van Ewijk ging tijdens de tweede workshopronde dieper in op haar TED talk over de value based business model met een value based prijsstrategie. Het publiek werd in actie gezet en werd in tweetallen tegenover elkaar gezet om te brainstormen over een drietal stellingen die Gloria gaf. Na elke stelling werd er gewisseld van plaats. Het publiek was enthousiast en er werd volop gebrainstormd!

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.
Klik op de desbetreffende presentatie om deze te downloaden:
- Value Based Pricing - Gloria van Ewijk (LIFE Training Coaching & Advies)
- Best Value Projecten - Maarten de Wilde (ProRail)
- Best Value Procurement - Alf Smolders (ProRail)

Op 28 november 2013 heeft Gerard Filé afscheid genomen als bestuurslid van DACE en als voorzitter van de SIG GWW. Jacqueline Schlagwein is geinstalleerd als nieuwe DACE bestuurslid en voorzitter SIG GWW.

Contactbijeenkomst 19 september 2013

Op 19 september vond de derde contactbijeenkomst van 2013 plaats in de Soester Duinen. Het thema van de bijeenkomst was "Design to Cost".

Contactbijeenkomst	Wim Witte, Shell

Voorafgaand aan de bijeenkomst vond een voorprogramma plaats, waarbij Ton de Vries (Rijkswaterstaat) een pilot gaf over Zeeland omtrent samenwerking in de keten GWW.

Kees Vermeij, Ballast Nedam	Kees Vermeij, Ballast Nedam en Robert de Vries, voorzitter DACE

Tijdens de bijeenkomst werd een drietal presentaties gehouden:

• Target Costing in Oil & Gas projects, how hard can it be? Apparently it is hard... - Wim Witte (Shell)
• Design to cost in de maakindustrie - De prijs als ontwerp-parameter - Goof Pruijsen (I4value)
• Design to Cost toegepast bij Ballast Nedam Infra - Kees Vermeij (Ballast Nedam)

Contactbijeenkomst	Robert de Vries, voorzitter DACE, Goof Pruijsen, I4value en Wim Witte, Shell

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.
De presentaties van Goof Pruijsen en Kees Vermeij kunt u downloaden door op de naam van de presentator te klikken. 

Contactbijeenkomst 30 mei 2013

Levendige discussies tijdens DACE/NVBK bijeenkomst
Deze discussies werden gevoerd tijdens de door DACE en NVBK gezamenlijk georganiseerde bijeenkomst in De Soester Duinen op 30 mei jl. Het thema van de bijeenkomst was “Asset Valuation”. Dat het onderwerp aansprak onder de deelnemers bleek uit de hoge opkomst.

Jim van Burk, SPIE en Ko des Bouvrie, CEC	Contactbijeenkomst

Er werden vier presentaties gegeven:
-  Asset Valuation and Verification in the Process Industry door Ko des Bouvrie (CEC)
   en Jim van Burk (SPIE)
-  Asset Valuation voor infrastructuur door Geert Fuchs (RHDHV)
-  Waarderen na de vastgoedcrisis door Stef Weekers (AT Osborne) (Pdf van de presentatie is op verzoek aan te vragen via info@dace.nl)
-  Waarde drijvers achter huizenprijzen door Peter van der Pijl (Brink Groep)

Stef Weekers, AT Osborne	Paneldiscussie

Tot slot vond er een paneldiscussie plaats. Stellingen werden naar voren gebracht, waarop het enthousiaste en geïnteresseerde publiek kon reageren. Tijdens de netwerkborrel konden de deelnemers ideeën en suggesties uitwisselen met elkaar.

Kortom, een zeer geslaagde bijeenkomst!

Niels Vlieg, voorzitter NVBK	Contactbijeenkomst

Contactbijeenkomst 14 maart 2013

Op 14 maart vond de eerste contactbijeenkomst van 2013 plaats in de Soester Duinen. Het thema van de bijeenkomst was "Kosten en Waarde van Duurzaamheid".

Contactbijeenkomst		Contactbijeenkomst

Voorafgaand aan de bijeenkomst vond een voorprogramma plaats, waarbij Gerard Filé (Royal HaskoningDHV) en Jacqueline Schlagwein (Arcadis) een terugblik gaven op het project "Extra spuicapaciteit Afsluitdijk".

Contactbijeenkomst		Sprekers

Tijdens de bijeenkomst werd een drietal presentaties gehouden:
- De waarde en kosten van CO2-emissies - Jos Cozijnsen (Consultant Energie & Milieu)
- Duur of Duurzaam? Hoe procesmatig verdienmodellen toepassen die geld besparen/opleveren -
  Richard Ruijtenbeek, Ingenieursbureau Gemeentewerken Rotterdam
- Conceptual design of an Energy and Water Efficient Brewery - Hayco Bloemen, Heineken

Contactbijeenkomst		Contactbijeenkomst

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.

Contactbijeenkomst 6 december 2012

Op 6 december vond de druk bezette (record opkomst 110 deelnemers!) vierde en tevens laatste contactbijeenkomst van 2012 plaats. Het thema van de bijeenkomst was "Cost Estimating/Engineering Tools".

Voorafgaand aan de bijeenkomst vond een voorprogramma plaats, waarbij Wim van den Brink (Rijkswaterstaat) een presentatie gaf over kosten in het Deltaprogramma.

Stand Galorath	Stand Aspen Technology, Inc.

Deze contactbijeenkomst werd iets anders ingevuld dan gebruikelijk. Voorafgaand aan de DACE contactbijeenkomst hadden vier bedrijven, die Cost Estimating Software ontwikkelen, een stand ingericht in de zaal. Vanaf 14.30 uur was er de mogelijkheid om deze informatiestands te bezoeken en alle informatie te krijgen die men wenste. De deelnemende bedrijven die een stand hadden waren: Cost Engineering Consultancy, Brink Groep, Galorath en Aspen Technology.

Contactbijeenkomst	Stand Cost Engineering Consultancy

Tijdens de bijeenkomst werd een drietal presentaties gehouden:
- IBIS-CALC: gestructureerd ramen - Harmen Tacke en Richard van Ammerzoden, Brink Groep
- Creating Flexible Model Based Estimates - Dan McCarthy, Aspen Technology, Inc.
- Capital Cost Estimating Tool - Jaap Vreeburg en Ferry Zöllner, Shell

Stand Brink Groep	Contactbijeenkomst

Na de presentaties was er de mogelijkheid om onder het genot van een hapje en een drankje langs de stands te gaan om aanvullende informatie in te winnen.

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.
Voor de presentatie van Brink Groep. "Gestructueerd ramen met IBIS-CALC", klik hier.
 

Contactbijeenkomst 20 september 2012

Op 20 september vond de derde contactbijeenkomst van 2012 plaats. Het thema van de bijeenkomst was "Contractvormen en hun invloed op de kostenraming".

Contactbijeenkomst	Arno Rol, voorzitter DACE

Voorafgaand aan de bijeenkomst vond een voorprogramma plaats, waarbij Henrico Plantinga (ProRail) een presentatie gaf over Allianties bij spoorwerk SAAL.

Bart van der Roest, Rijkswaterstaat	Niek Ridderbos, Van Hattum en Blankevoort

Tijdens de bijeenkomst werd een drietal presentaties gehouden:
- Impact van contractvormen op projectkosten A2 Hooggelegen - Bart van der Roest, RWS
- Kostprijsontwikkeling en contractvormen n.a.v. ervaringen opgedaan in de Alliantie van het project A2 Hooggelegen - Niek Ridderbos, Van Hattum en Blankevoort
- Contracts & Costs - Large Engineering and Construction Projects (LECP's) in the Oil & Gas Industry - Kees Berends, Shell

Contactbijeenkomst	Kees Berends, Shell

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.
 

Contactbijeenkomst

Contactbijeenkomst 31 mei 2012

Op 31 mei vond de tweede contactbijeenkomst van 2012 plaats. Het thema van de bijeenkomst was "Probabilistische plannen".

Ton Kommers, ARAM	Contactbijeenkomst

Voorafgaand aan de contactbijeenkomst vond een voorprogramma plaats, waarbij Aad Jongbloets (Tauw B.V.) een presentatie gaf over BIM@Tauw.

Jaap de Vries, RWS	Contactbijeenkomst

Tijdens de bijeenkomst werd een drietal presentaties gehouden:
- Probabilistische planning: Wat levert dat op? - Ton Kommers, ARAM
- Risicoplanning bij RWS - Jaap de Vries, RWS
- Probabilistisch plannen als management tool bij projecten in de procesindustrie - Marco Eykelenboom, Fluor

Contactbijeenkomst	Marco Eykelenboom, Fluor

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.

De presentaties van Ton Kommers en Jaap de Vries kunt  u downloaden door op de naam van de presentator te klikken. 

Contactbijeenkomst 22 maart 2012

Op 22 maart vond de eerste contactbijeenkomst van 2012 plaats.
De bijeenkomst was georganiseerd in samenwerking met NESMA. Het thema van de bijeenkomst was "Cost Estimating of Software Development".

Frank Vogelezang, Ordina	Eric van der Vliet, Logica

Voorafgaand aan de contactbijeenkomst vond een voorprogramma plaats, waarbij Kimberley Mayland een presentatie gaf over "Reference Class Forecasting".

Contactbijeenkomst	Arno Rol, voorzitter DACE

Tijdens de bijeenkomst werd een viertal interessante presentaties gehouden:
- De noodzaak om risico's van software op projecten te identificeren? De visie van NESMA  - Ton    Dekkers , President NESMA -
  Galorath International
- Het bepalen van de grootte van software? Punten in plaats van M² - Ton Dekkers , President NESMA - Galorath International
- Hoe omvang te vertalen naar kosten? Een Cost Model voor software - Frank Vogelezang, Ordina
- Hoe software te positioneren in de begrotingsbehandeling? "Kleine" uitgaven met enorme impact - Eric van der Vliet,  Logica

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.
 

Contactbijeenkomst 1 december 2011

Op 1 december vond de vierde en tevens de laatste contactbijeenkomst van 2011 plaats.
Deze bijeenkomst was georganiseerd in samenwerking met ISPA. Het thema van de bijeenkomst was "Parametric Estimating Challenge".

Internationale jury: Gerard Filé, Hervé Joumier en Jason Dechoretz	Presentatie Team DATA

Voorafgaand aan de contactbijeenkomst vond een voorprogramma plaats, waarbij Ton de Vries en Erik Tempels (Rijkswaterstaat) een workshop gaven met de titel "LCC-ramingen, toepasbaarheid binnen RWS".

Contactbijeenkomst 1 december 2011	Presentatie PEC-team 1
Presentatie Team Bridging the Budget-Gap	Team Bridging the Budget-Gap

Een aantal weken voor de contactbijeenkomst hadden twaalf deelnemers zich aangemeld om deel uit te willen maken van de drie PEC-teams. Zij hadden de opdracht gekregen een oeverbinding (brug/tunnel) parametrisch te ramen en presenteerden tijdens de bijeenkomst hun aanpak en uitkomsten aan de internationale jury. Het was een interactieve bijeenkomst met gelegenheid voor vragen en opmerkingen van de aanwezigen.

Jurylid Hervé Joumier	Het winnende team: Team DATA

Aan het einde van de bijeenkomst werd het winnende team bekend gemaakt door de jury. De winnaars van Team DATA: Jacqueline Schlagwein - Arcadis, Laura Wouters - Tauw, Gerrit Morren - Arcadis, Jacek Pachocki - DHV.
De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.

De presentatie "LCC-ramingen, toepasbaarheid binnen RWS" van Ton de Vries en Erik Tempels is te downloaden door op de titel van de presentaties te klikken. 

Contactbijeenkomst 15 september 2011

Op 15 september vond de derde contactbijeenkomst van 2011 plaats. Deze bijeenkomst was georganiseerd in samenwerking met de NVBK. Het thema van de bijeenkomst was "Probabilistische Risico Analyse".

Contactbijeenkomst 15 september 2011				Presentatie Joep van der Meer, PRC/Arcadis

Voorafgaand aan de bijeenkomst vond een voorprogramma plaats, waarbij Hetty van der Zwaag en Koen Vermeer (DHV) een workshop gaven met de titel "Probabilistische ramen gedurende de looptijd van een project".

Presentatie Ton Blommestijn, Fluor				Presentatie Arno Willems, IV-Infra

Tijdens de druk bezochte bijeenkomst werd een drietal presentaties gehouden:
- Inleiding Probabilistische Risico Analyse - Joep van der Meer, PRC/Arcadis
- Probabilistische Risico Analyse in de aanbestedingsfase - Ton Blommestijn, Fluor
- Expertmeningen in Probabilistische Risico Analyse - Arno Willems, IV-Infra

Contactbijeenkomst 15 september 2011				Contactbijeenkomst 15 september 2011

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.
Presentatie: Expertmeningen in Probabilistische Risico Analyse
Het document Uitleg Probalistische Risico Analyse zijn bij Bureau DACE op te vragen.
 

Afscheidsreceptie Jaap de Kleijn 8 september 2011

Op 8 september jl. heeft een groot aantal mensen afscheid kunnen nemen van Jaap de Kleijn, tot half juli directeur van DACE en NAP. Jaap heeft deze functie vanaf 2006 met veel enthousiasme, creativiteit en daadkracht vervuld.
Hij heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de vitaliteit en uitbouw van activiteiten van DACE.

Afscheid Jaap de Kleijn

DACE-voorzitter Arno Rol roemde de vele nieuwe initiatieven die onder Jaap's leiding tot wasdom zijn gekomen. Al bij zijn aantreden initieerde Jaap een brainstorm met het bestuur over de missie van DACE.

Afscheid Jaap de Kleijn	Toespraak Arno Rol

Jaap heeft in 2008 DANGER (DACE New Generation) opgericht en begeleid. Daarnaast initieerde Jaap de Kennisbank op de website van DACE. In juni 2011 verscheen een nieuw DACE Bulletin, dat nu geen nieuwsbrief meer is maar onder de bezielende leiding van Jaap een vakblad is geworden. Als slotoffensief lanceerde Jaap in juli jl. ook nog de site www.costandvalue.org, de intelligente zoekmachine voor CE's en VE's.
Ondertussen heeft hij met veel energie meegewerkt aan de nieuwe cursus Essenties van Cost Engineering, die onlangs een succes is gebleken.

Afscheid Jaap de Kleijn

Jaap reageerde in zijn dankwoord: "Ik heb mijn werk met uitermate veel plezier gedaan".
 

Contactbijeenkomst 26 mei 2011

Op 26 mei vond de tweede contactbijeenkomst van 2011 plaats. Het thema van de bijeenkomst was "Project Planning - Scheduling - Control".

Contactbijeenkomst 26 mei 2011	Presentatie Arne Siewertsen (Bluewater)

Voorafgaand aan de contactbijeenkomst vond een openbaar GWW bijeenkomst plaats, waarbij Ruud Schoonhoven (Arcadis) een presentatie gaf over kostenkerngetallen.

Presentatie Marco Buijnsters (Balance)	Presentatie Mark Winkelaar (Fluor)

Tijdens de bijeenkomst werd een drietal presentaties gehouden:
- Tijd is geld - Arne Siewertsen, Bluewater
- Earned Value Management - Marco Buijnsters, Balance
- Change Impact Assessment - Mark Winkelaar, Fluor

Contactbijeenkomst 26 mei 2011	Contactbijeenkomst 26 mei 2011

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel.
De presentaties Tijd is geld en Earned Value Management zijn bij Bureau DACE op te vragen. 
 

Contactbijeenkomst 10 maart 2011

De druk bezochte eerste bijeenkomst van 2011 met als thema “Value Creation in the future” vond op 10 maart jl. plaats in de Soester Duinen. 

Contactbijeenkomst 10 maart 2011	Presentatie Mariska van Dalen (Tebodin)

Voorafgaand aan de contactbijeenkomst vond een openbare GWW bijeenkomst plaats, waarbij Jeroen van Veldhuizen (ProRail) een presentatie gaf met de titel "Prestatie Gerichte Onderhoudscontracten".
De Special Interest Group Value Management lichtte tijdens deze bijeenkomst een tipje van de sluier op over hoe het vakgebied er in 2020 uitziet. Door Mariska van Dalen en Frans Tillemans (Tebodin) werd een presentatie "Cradle-to-Cradle? Value Management!" gegeven.
Thorsten Holtmuller (T-Xchange) en Ko des Bouvries (Cost Engineering Consultancy) gaven de presentatie "Value Management: the game".       

Presentatie links Ko des Bouvrie (CEC), rechts Thorsten Holtmuller (T-Xchange)	De aanwezigen

De dagvoorzitter, Eric van der Schans (Oranjewoud), legde aan het eind van de middag een aantal stellingen voor aan de deelnemers.

Contactbijeenkomst 25 november 2010

De laatste bijeenkomst van 2010 vond plaats in de Soester Duinen
Het thema was "CE & BIM - de kostendimensie in het bouwmodel", waarbij de volgende sprekers een presentatie hielden met aansluitend een paneldiscussie.

BIM - van hype naar praktijkintegratie - René Dorleijn, Movares
BIM = Budget Informatie Model - Bernd Karstenberg, Deerns
CE & BIM – de kostendimensie in het bouwmodel - Eric Borst, Royal Haskoning
Verdatarisering van bouwsector - Ted Peek, PRC

Bijeenkomst 25 november 2010	Paneldiscussie

Netwerken in de pauze	De opkomst

 

Contactbijeenkomst 9 september 2010

Op 9 september vond het DACE-NVBK seminar plaats in Hotel Theater Figi te Zeist.
Het thema was “Bouwen zonder bloopers”.


             Hotel Theater Figi 

Tijdens het seminar werden vier presentaties gehouden:
* Project Betuweroute: Hoezo kostenoverschrijdingen? -  Martijn Gesink (PRC Kostenmanagement)
* Kostenmanagement van een megaproject in het Midden-Oosten - Hein Tournaij (Fluor)
* Nieuwbouw ziekenhuis Meander MC in Amersfoort - Willem Rodenhuis, Bouwdirecteur Meander MC (AT Osborne)
* Het Maasvlakte 2 project - Ir. René van der Plas, Hoofd Realisatie Maasvlakte 2

Discussie

Panel

Aansluitend vond een paneldiscussie plaats onder leiding van prof.ir. Hans de Jonge, hoogleraar Vastgoed TU Delft en directievoorzitter Brink Groep. Ter afsluiting was er een netwerkborrel.
De presentaties van de bijeenkomst zijn bij Bureau DACE op te vragen. 

Contactbijeenkomst 20 mei 2010

Op 20 mei vond de tweede contactbijeenkomst van dit jaar plaats. Het thema van de bijeenkomst was “Cost Engineering en Risicomanagement”.

Tijdens de bijeenkomst werd een tweetal presentaties gehouden:
* Risk Management on a large topsides design project - Peter Astley MSc, ex AMEC
* Risicomanagement bij grote infrastructurele projecten: regulier werk of een uitdaging? -
   Victor Ludlam, ProRail

Peter Astley	Victor Ludlam

Tevens zijn de plannen van de SIG Probabilistic Risk Analysis gepresenteerd.
Na afloop is in de buitenlucht nog nageborreld en nagepraat.

DACE-ISPA Seminar 4 maart 2010

Thema: 'Parametrische Analyse' in samenwerking met de International Society of Parametric Analysts (ISPA)

Presentaties gegeven door:
- Dale Shermon, PRICE Systems, UK,
  (schrijver van het boek 'Systems Cost Engineering' en winnaar van de Freiman Award 2009)
- Jason Dechoretz, MCR, USA
  (Voorzitter van de ISPA Board of Directors)
- Marcel Smit, TNO
- Michel van Pelt, European Space Agency en Bram Voslamber, Shell

Tevens is het Memorandum of Understanding getekend door de voorzitters van DACE en ISPA.

Arno Rol en Jason Dechoretz tekenen de MoU
2009:

4 november 2009

Seminar "Van crisis naar kans" 
De volgende presentaties werden gehouden:
Welkom en Keynote speaker, Patrick Buck, Prorail
Target Costing, Goof Pruijsen
Waar voor ons geld!, Koen Schmitz, Prorail en Anand Ramdien, Rijkswaterstaat
Green Valuemanagement, Ruud Loeve, PRC
Value Management in de Truckindustrie, Jos Verschuijten, Drive to Quality
VE voor ontwikkeling, Frits Willems, Flow-Way
Value Management bij ingenieursbureaus, Wim Hoogduijn, Jacobs

Er waren ook verschillende workshops te volgen:
Introductieworkshop Value Engineering
Toolbox meeting
Toepassen VE op een eenvoudige case

17 september 2009

Seminar DACE en NVBK, met als thema "Kosten en Waarde van Duurzaamheid".
Presentaties verzorgd door mevrouw M. van Dalen, de heer dr. C. Cronenberg, de heer R. Berghuijs, de heer ir. J. Vogtlander en de heer dr.ir. T. de Jonge.
De presentatie Kosten en waarden C2C ontwerp van mevrouw M. van Dalen is bij Bureau DACE op te vragen.

                  
12 maart 2009

Thema: "Life Cycle Costing / Total Cost of Ownership"
Duurzaam ondernemen door een focus op Life Cycle Costing (LCC), Martin Bunnik, Fluor
Uitbesteding heftruckvloot leidt tot vertraging TCO, Vincent Weinschenk, Districon
Anders kijken, meer bereiken  Activity-Based LCC, Peter van Gestel, DeltaPi

2008:

27 november 2008

Seminar “Cost Engineering Process Industry, kennis delen en toepassen”
DACE Normenboek, R.van Hoeve, Fabricom GTI Major Projects bv
Locatie factoren, A. Jansen, CEC
Internationale bouwkosten Index, J.A.G. Dukers, Dukers & De Cock
"Kennis delen" Hoe doe je dat?, J.C. Lammertse, Fluor

15 september 2008

Seminar "Kosten en waarde van de Zuidas" (in samenwerking met de NVBK).
Zuidas, geschiedenis, business case, uitdagingen - mr.drs. L.C. Brinkman, voorzitter Bouwend Nederland
Zuidas, ramen en beheersen van de kosten en risico’s - ir. A.L.M. van Eekelen MBA, Directeur PRC – Projectmanagement & Advies
Zuidas, analysen en beheersen van de waarde - ir. H. A. A. Habib, Managing Director Grontmij - Environment & Transportation

13 maart 2008

Prijsvorming via Europees aanbesteden
EU-regelgeving, uitdaging en ontwikkeling - prof.mr.dr. M.A.B. Chao-Duivis, TU Delft
Europees aanbesteden in de praktijk - mr.ir. M. Weisenborn, Tebodin BV
EU-tenders in de industrie, infra en bouw - J. Niks, Ballast Nedam
De presentaties van prof.mr.dr. M.A.B. Chao-Duivis en mr.ir. M. Weisenborn zijn bij Bureau DACE op te vragen.

2007:

29 november 2007

Seminar "Kostenmanagement in de GWW".
Rail Case Base - Fred Hop, ProRail
CROW-Objectenbibliotheek: interactieve demonstratie - Paul Jansen, CROW
Probabilistisch ramen - Bert Schilder en Arnaud Bots, DHV & Arcadis
BDB Indexatie - Ted Peek, namens de Stichting BDB
Systems engineering en bouwkosten - Timo Gilling, Movares
Functioneel specificeren en ramingen - Paul Govaerts, DHV
 

20 september 2007

Valkuilen en uitdagingen bij schatten en begroten
Begroten in de huidige marktomstandigheden – A. Blok, Fluor
Rekenkundige en statistische valkuilen – Dr. M.S.A. Vrijland, €duCo$t
Begroten in de staalwereld – N. Hoogendijk, Hollandia
 

15 maart 2007

Quantity Surveying
Royal Institute of Chartered Surveyors, RICS Nederland - E.L. Nypels
"Quantity surveying - de Engelse aanpak in Nederland - kansrijk of kansloos?" - Ir. E. Frehe, Stevens en Van Dyck
Quantity Surveying in de procesindustrie - J. McCracken, contractmanager bij Fabricom GTI

2006:

30 november 2006

Seminar ‘Succes van Value Management in Nederland?!’
met presentaties van Shell, Universiteit Twente, ProRail en Cleton & Com

Value Engineering in de praktijk - Universiteit Twente
Aanpak Value Management binnen Prorail - Prorail
Increasing Value of capital projects - Shell
Succes van Value Management in Nederland - Cleton & Com
 

21 september 2006

Van cost-engineer naar contract-manager -  J. Brussel (Honeywell)
Investeringsramingen Zuiderzeelijn - ir. A.H. Rol (Movares)
 

16 maart 2006

Cost Engineering: core competence of an owners organization - Ir. A. van der Werf, Project Manager DuPont en bestuurslid DACE
Effect of Competency Deployment on Project Performance - Patrick Voogd, Independent Project Analysis: Europe (IPA)
The owner his driver is profitability of the production facility - Robin Hutchinson,
Project Management Services Manager voor zowel Upstream als Downstream (E&P and Global Solutions) van Shell Global Solutions
 

---

2005

8 december 2005

Zijn organisaties betere opleiders dan de onderwijsinstellingen? - ing. M. Gesink, bestuurslid NVBK en directeur PRC Kostenmanagement B.V.
Reliability and Accuracy of Estimates - S.G.J. Boeschoten, DSM
 

8 september 2005

Thema “life-cycle cost (LCC)”
Life cycle value optimizations during design - M. Bunnik, Fluor
Civiele constructies: ontwerp – bouwen - onderhouden - ir. J.P.M. Dries, BAM Civiel Projecten

17 maart 2005

Temmen van ontwerpproblemen: nut en noodzaak - ir. L.C.M.M. van Geffen, Universiteit Twente
Ervaringen van ProRail met Design & Construct contractvormen - ing. G.K. van der Wal, ProRail
Standaardisatie van life cycle data leidt tot betere cost estimates - P.W.H.M. van Exel en Mr D. Sud, USPI-NL       

Deze presentaties zijn bij Bureau DACE op te vragen

---

2004

23 maart 2004

Betuweroute karakteristieken van het infrastructuurproject  - ir P. Buck, projectdirecteur Betuwelijn
 

9 september 2004

Goed management houdt de risico’s in het oog - J.K. Vrijling, TU-Delft
Deze presentatie is helaas niet te downloaden.

9 december 2004

Kennismanagement 
Corus and Sharing Best practices - ir. A.W. van Haeften (Corus Staal)
Gedeelde kennis is dubbele kennis - ir. E. Mensink (Heddes Bouw)
Estimate Centric Execution and Knowledge Management - ir. P.P. Pruijn & J.C. Lammertse (Fluor Daniël B.V.)